Wil je levensmiddelen exporteren naar het Verenigd Koninkrijk (VK)? Dan heb je te maken met nieuwe regels. Deze zijn vastgelegd in het Border Operating Model (BOM). De Britse overheid wil de nieuwe importregels in drie fasen introduceren.  Fase 1 en 2 zijn ondertussen in werking getreden. Fase 3, welke voorzien was voor juli 2022, is uitgesteld. Dit heeft momenteel geen invloed op de huidige regels welke gelden vanuit fase 1 en 2.  Met welke data en regels moet je rekening houden? En waar vind je aanvullende informatie per productgroep? Je leest het in dit artikel. 

Diverse fasen introductie importregels  

De volgende drie fasen zijn opgenomen in het Border Operating Model: 

• FASE 1: Certificeren hoog-risico producten
  Sinds 1 januari 2021 is een certificaat (gezondheidscertificaat of fytosanitair certificaat) verplicht voor hoog-risico landbouwproducten als levende dieren, vaste planten en bomen. De planten en plantaardige producten die hieronder vallen, zijn te vinden in de lijst met ‘high-priority plants and plant products’. 
• FASE 2: Prenotificatie
  Vanaf 1 januari 2022 moeten bedrijven uit de Europese Unie en de EER (Europese Economische Ruimte) levensmiddelen en landbouwproducten die ze willen exporteren naar het VK vooraf aanmelden. Het IPAFFS-systeem (Import of Products, Animals, Food and Feed System) wordt gebruikt voor dierlijke producten, samengestelde levensmiddelen en hoog-risico producten van niet-dierlijke oorsprong genoemd in bijlage II van Uitvoeringsverordening (EU) 209/1793. In die bijlage staan ‘levensmiddelen en diervoeders uit bepaalde derde landen die zijn onderworpen aan bijzondere voorwaarden voor de binnenkomst in de Unie in verband met het risico van verontreiniging met mycotoxinen, met inbegrip van aflatoxinen, residuen van bestrijdingsmiddelen, pentachloorfenol en dioxinen en microbiologische besmetting. PEACH (Procedure for Electronic Application for Certificates from Horticultural Marketing Inspectorate) wordt gebruikt voor de vooraanmelding van onder andere planten, groenten en fruit.  
• FASE 3 (UITGESTELD  EN HERBEKEKEN): Certificeringsplicht diverse levensmiddelen en fysieke controle  

In april 2022 besloot de Britse regering fase 3 niet tot uitvoering te brengen. In plaats daarvan is er samen met de industrie gewerkt aan een nieuw model. Dit nieuwe ‘Border Target Operating Model’ (TOM) is opgesteld in de vorm van een ‘Draft for Feedback’ voor de stakeholders. Het termijn voor feedback liep tot mei 2023. Vanuit de draft en de feedback zal het definitieve plan opgesteld worden welke van toepassing gaat zijn op invoer uit alle landen in GB.  In dit plan wordt aangegeven dat men probeert een evenwicht te vinden tussen noodzaak en efficiëntie van grenscontroles en het ondersteunen van bedrijven met zo eenvoudig mogelijke importprocessen. Alle maatregelen worden genomen, rekening houdend met het streven om ’s werelds meest effectieve grenscontroles te hebben tegen 2025 (2025 UK border strategy). Digitalisering zal hier een grote rol gaan spelen.  

 De verschillende voorgestelde fases van dit Border Target Operating Model zijn:  

• 31 oktober 2023 – Verplichtstelling van gezondheidsverklaringen en fytosanitaire certificaten voor de invoer in het VK van dierlijke producten, planten en plantaardige producten met een medium risico uit de EU. 
• 31 januari 2024 – Invoering van checks op documenten en van risico-gebaseerde identiteits- en fysieke controles van dierlijke producten, planten en plantaardige producten met een medium risico uit de EU. 
• 31 oktober 2024 – Alle exporteurs vanuit de EU worden verplicht om voorafgaand aan het vervoer naar het VK een veiligheidsverklaring (ENS) in te dienen. 

Informatie over de grenscontroles worden rond de invoeringsdata bekendgemaakt op de NVWA-website en de website van de Britse overheid. 

Aanvullende informatie per productgroep  

Houd steeds rekening met de mogelijke aanvullingen die binnenkort ingevoerd zullen gaan worden in het kader van de ‘Border Target Operating Model’ oftewel de hernieuwde fase 3.  

• Alle productgroepen. Een belangrijk aandachtspunt blijft dat het is moeilijk aan dierenartsen en mensen te komen met specialistische kennis. De Britse overheid vereist certificaten voor zowel dierlijke als plantaardige producten. Tegelijkertijd moeten meer veterinaire gezondheidscertificaten afgegeven worden, terwijl de toenemende vraag naar dierenartsen lastig is in te vullen.   
• Dierlijke producten exporteren vanuit de EU naar het VK . In de Guidance Import or move live animals, germinal products, animal by-products and high risk food and feed not of animal origin is informatie te vinden over de export vanuit de EU naar het VK. Nuttige links voor dierlijke producten vind je hier.  
• Plantaardige producten exporteren vanuit de EU naar het VK . De Guidance Import plants and plant products from the EU to Great Britain and Northern Ireland geeft informatie over de export vanuit de EU naar het VK van planten en plantaardige producten. De planten en plantaardige producten zijn in groepen opgedeeld met elk verschillende eisen: 
  • De groep ’regulated and notifiable’: deze producten kunnen alleen het VK in met een fytosanitair certificaat en moeten voor aankomst in het VK aangemeld worden* 
  • De groep ‘regulated’ producten: voor deze producten is ook een fytosanitair certificaat nodig, maar hiervoor is niet standaard een prenotificatie vereist, tenzij het wordt geselecteerd voor een controle bij de douaneaangifte*.  De groep ‘unregulated’ planten en plantaardige producten: hiervoor zijn geen plantgezondheid controles en is prenotificatie niet verplicht.
    *zie lijst met ’regulated and notifiable’ en ‘regulated’ products 
  • Via de plant health portal is er meer informatie te vinden rond fytosanitair certificaat voor bepaalde groenten en fruit. 
• Samengestelde levensmiddelen exporteren vanuit de EU naar het VK . De regels voor samengestelde producten zijn te vinden in de Guidance Import or move composite products from the EU and Northern Ireland to Great Britain. Samengestelde producten bevatten volgens de hier toegepaste definitie:  
  • Verwerkte producten van dierlijke oorsprong (POAO, product of animal origin) voor menselijke consumptie en 
  • Plantaardige producten als hoofdingrediënt. In samengestelde producten is het plantaardige deel niet alleen toegevoegd voor de smaak (zoals kruiden) of voor verwerking.

Voorbeelden van samengestelde producten zijn lasagne, pizza tonijn of crème likeur.  Ook in deze productgroep is een aantal producten uitgesloten van prenotificatie en het gezondheidscertificaat. De producten moeten wel via een grenscontrolepost (BCP) het VK binnenkomen en voorzien zijn van een commercieel document.   

Certificaat verkrijgen  

Het stappenplan voor het aanvragen van exportcertificaten voor producten van dierlijke oorsprong is te vinden op de website van de NVWA en Flanders trade en FAVV. 

Verpakkingshout voor export naar het VK  

Verpakkingshout (pallets, houten kratten, kisten, etc.) moet sinds 1 januari 2021 voldoen aan de internationale standaard ISPM 15 ‘Guidelines for regulating wood packaging material in international trade’. Verpakkingshout dient bij import behandeld en gemarkeerd te zijn conform ISPM 15. Hiermee wordt de introductie van schadelijke organismen (zoals de Aziatische boktor) zoveel mogelijk voorkomen. 

Nuttige Links

• https://www.nvwa.nl/onderwerpen/brexit/export-plant-brexit/voor-welke-producten-moet-ik-bij-export-naar-het-verenigd-koninkrijk-een-fytosanitair-certificaat-aanvragen 
• https://www.getreadyforbrexit.eu/ook-britse-overheid-helpt-u-op-weg-2/ 
• https://normecfoodcare.com/blog/etiketering-brexit-overgangstermijn/ 
• Voor goederen die vanuit Groot-Brittannië naar Noord-Ierland worden vervoerd, zijn er regelingen getroffen onder het onlangs overeengekomen Windsor Framework. Hierover is ook meer informatie te vinden in het ‘Border Target Operating Model’ (TOM). 
• Voor etikettering na Brexit klik hier.   
• Nuttige links voor dierlijke producten vind je hier.

In verordening (EU) nr. 1169/2011 is vastgelegd welke voedselinformatie verplicht vermeld moet worden op etiketten van levensmiddelen. Alcoholische dranken moeten hier ook aan voldoen. Echter zijn niet alle verplichtingen van toepassing op alcoholische dranken. Daarnaast zijn er nog andere wetten waar je mee te maken kan hebben. Wat moet je verplicht vermelden op een etiket van een alcoholische drank?

Alcoholpercentage

Voor dranken met een alcoholpercentage van meer dan 1,2% moet het effectieve alcoholvolumegehalte worden vermeld. Deze vermelding moet in hetzelfde gezichtsveld worden geplaatst als de benaming en de netto-hoeveelheid.

Het gehalte moet worden aangegeven door een cijfer met ten hoogste 1 decimaal, gevolgd door “% vol.” Het woord “alcohol” of de afkorting “alc.” mag ervoor worden vermeld. Bijvoorbeeld: alcohol 4,5% vol.

Het alcoholgehalte wordt bepaald bij 20⁰ Celsius. De toleranties die bij de vermelding van het alcoholgehalte zijn toegelaten, zijn opgenomen in bijlage XII van Verordening (EU) Nr. 1169/2011.

Specifieke wetgeving

Naast verordening (EU) nr. 1169/2011, kun je bij de etikettering van alcoholische dranken te maken krijgen met verschillende andere wetten.

In het Warenwetbesluit Gereserveerde aanduidingen zijn een aantal beschermde productaanduidingen vastgelegd. Zo is vastgesteld waaraan bier moet voldoen om de aanduiding bier te mogen gebruiken. Ook zijn er eisen gesteld aan bijvoorbeeld de aanduidingen alcoholvrij bier, alcoholarm bier, oud bruin, pils, bok of bock, vruchtenwijn, korenwijn, advocaat, vieux, brandewijn en likorette.

In verordening (EU) Nr. 1308/2013 en verordening (EU) 2019/33 zijn eisen vastgesteld met betrekking tot de productie en in de handel brengen van wijn. Hierin staan ook eisen aan de etikettering en presentatie.

In Verordening (EU) 2019/787 worden regels worden regels vastgesteld voor de definitie, de aanduiding, de presentatie en de etikettering van gedistilleerde dranken. Hieronder vallen bijvoorbeeld rum, whisky en wodka. Ook worden er in de verordening eisen vastgesteld voor de bescherming van de geografische aanduidingen van gedistilleerde dranken.

In Verordening (EG) 1924/2006 is bepaald dat dranken met een alcoholgehalte van meer dan 1,2% niet voorzien mogen zijn van gezondheidsclaims. Voedingsclaims zijn alleen toegestaan als deze verwijzen naar een laag of verlaagd alcoholgehalte of naar een verlaagde energetische waarde.

Zelfregulering

In 2019 heeft de Europese gedistilleerd sector een ‘Memorandum of Understanding’ over de etikettering van sterke dranken aangeboden aan de Europese Commissie. Ze verklaren dat zij in de komende jaren de hoeveelheid energie (kJ/ kcal) en ingrediënten zullen gaan vermelden op de etiketten. Ook de bierindustrie heeft een Memorandum of Understanding ondertekend, waarbij ze verklaren dat in 2022 op alle bierflessen- en blikjes de energie-inhoud en ingrediënten worden vermeld.

In 2021 publiceert de Europese Commissie het Europees Kankerbestrijdingsplan. De Europese Commissie wil een verplichte vermelding van de ingrediënten en de voedingswaarde op etiketten van alcoholhoudende dranken vóór eind 2022 en gezondheidsinformatie en -waarschuwingen op etiketten vóór eind 2023. Dit is pas echt verplicht als het in de wetgeving is opgenomen, wat nu nog niet het geval is.

Hulp nodig?

Heb je vragen over etiketteren of wil je jouw etiket laten controleren? Onze Labelling Specialisten helpen je graag. Neem contact met ons op.

Als eerste op de hoogte zijn van de nieuwste kennisartikelen? Volg onze LinkedInpagina

Ieder levensmiddel moet een voedingswaardevermelding hebben. De wettelijke verplichting staat beschreven bij de verplichte vermeldingen in artikel 9 van Verordening (EU) Nr. 1169/2011. Aan welke eisen deze benaming moet voldoen staat uitgelegd in artikel 29 en verder.

Door middel van de voedingswaardevermelding krijgt de consument informatie over de aanwezigheid van energie en bepaalde nutriënten in het levensmiddel. De verplichte verstrekking van voedingswaarde-informatie op de verpakking moet maatregelen op het gebied van voeding ondersteunen als onderdeel van het nationale volksgezondheidsbeleid, in het kader waarvan onder meer wetenschappelijke aanbevelingen kunnen worden uitgevaardigd voor de voedingseducatie van het grote publiek, en het maken van doordachte voedselkeuzes bevorderen. Bijvoorbeeld door de invoering van een voedselkeuzelogo als Nutri-Score.

Eisen aan de voedingswaardevermelding

De eisen aan de verplichte voedingswaarde vermelding staat uitgewerkt in artikel 29 tot en met 35 van Verordening (EU) Nr. 1169/2011.

Er gelden onder andere de volgende eisen:

• Op alle voorverpakte levensmiddelen is een uitgebreide tabel (tenzij er te weinig ruimte is) met voedingswaardevermelding verplicht. De voedingswaardevermelding moet in één gezichtsveld staan.
• De te vermelden voedingswaarden zijn de energetische waarde (in kJ en kcal), de hoeveelheden vetten, verzadigde vetzuren, koolhydraten, suikers, eiwitten en zout. Gezamenlijk worden ze ook wel de ‘big-8’genoemd. Dit rijtje mag aangevuld worden met de hoeveelheden van een of meer van de volgende nutriënten: enkelvoudig onverzadigde vetzuren, meervoudig onverzadigde vetzuren, polyolen, zetmeel, vezels en de in de verordening genoemde vitaminen en mineralen (zie punt 1 van deel A van bijlage XIII) die in significante hoeveelheden aanwezig zijn.
• het is verplicht om voedingsstoffen op te nemen waar een claim over wordt gemaakt of als deze toegevoegd worden. Indien deze niet in onderstaande voorbeeld tabel staan, dan moeten ze in de directe nabijheid van de tabel worden benoemd (wel in hetzelfde gezichtsveld)
• De volgorde  van de tabel is voorgeschreven en hier mag niet van af worden geweken (zie voorbeeld hieronder)

Niet toegestaan:

• Het is niet toegestaan om in de tabel andere voedingsstoffen te noemen dan degene die hieronder in het voorbeeld worden vermeld, bijvoorbeeld cholesterol of transvetzuren.
• Voedingswaardetabel die voldoet aan bijvoorbeeld de Amerikaanse wetgeving voldoet (deze voldoet niet aan de Europese eisen en mag  niet op de verpakking aanwezig zijn)

Voorbeeld Voedingswaardetabel (per 100 g/ml)

Energie .. kJ/.. kcal
Vetten, waarvan .. g
– verzadigde vetzuren .. g
– enkelvoudig onverzadigde vetzuren .. g
– meervoudig onverzadigde vetzuren .. g
Koolhydraten, waarvan .. g
– suikers .. g
– polyolen .. g
– zetmeel .. g
Vezels .. g
Eiwitten .. g
Zout .. g
Vitaminen en mineralen .. mg of .. µg en als % dagelijkse RI (bijlage XIII, deel A)

Het is wettelijk vastgesteld in welke eenheden de hoeveelheden moeten zijn uitgedrukt. Deze moeten per 100 g of 100 ml aangegeven staan op de verpakking. Hoe de getallen moeten worden afgerond, is niet wettelijk vastgesteld. Hier kan wel de leidraad van de Europese unie voor gebruikt worden.

Het vermelden van de hoeveelheden per portie en van het percentage van de referentie-inname is vrijwillig, maar moet wel voldoen aan wettelijk vastgestelde voorwaarden. Dit geldt ook voor herhaling van de voedingswaarden in het hoofdgezichtsveld. Je kunt de regels hierover terugvinden in artikel 30, 32 en 33.

Bepaling voedingswaarde

Er zijn een aantal manieren om de voedingswaarde te bepalen. De voedingswaarde zijn gemiddelde waarden die gebaseerd zijn op:

• Analyse van het levensmiddel; lees hier verder.
• Berekening op basis van de bekende of effectieve gemiddelde waarde van de verwerkte ingrediënten (Normec rekentool) of;
• Berekening aan de hand van algemeen vaststaande en aanvaarde gegevens (bv NEVO online, USDA). Lees hier verder over de data in NEVO.

Bij berekening van de hoeveelheid zout wordt uitgegaan van de formule: zout= natrium x 2,5. Alle natrium uit alle ingrediënten moeten meegeteld worden in de berekening (bv natriumsaccharinaat, natriumascorbaat, etc.).

De energetische waarde wordt berekend met de omrekeningsfactoren vermeld in bijlage XIV.

Toegestane afwijkingen 

Als gevolg van natuurlijke schommelingen zal het product nooit exact de voedingswaarden hebben zoals vermeld op het etiket. De vermelde gehaltes mogen niet zoveel afwijken dat de consument zouden kunnen worden misleid. Bij heterogene producten en seizoensgebonden producten is het daarom belangrijk om de product variatie te kennen en in de gaten te houden. 

Voor de bevoegde autoriteiten is een leidraad opgesteld voor het vaststellen van toleranties voor voedingswaarden die op een etiket worden vermeld: de ‘Leidraad voor de bevoegde autoriteiten ten behoeve van de controle op de naleving van de EU-wetgeving inzake Verordening (EU) nr. 1169/2011 met betrekking tot het vaststellen van toleranties voor voedingswaarden die op een etiket worden vermeld’.  

Toleranties naar boven en beneden zijn toegestaan blijkt uit de leidraad. De meetonzekerheid van de analysemethoden gebruikt door Normec  voor de het Big8 pakket vallen ruimschoots binnen de toegelaten afwijking die er mag zijn volgens de Leidraad.  

 Indien een claim wordt gemaakt, zal aan de eis van die claim moeten worden voldaan tot en met einde houdbaarheidstermijn. In het geval van vitaminen en mineralen zal daarnaast minimaal de significante hoeveelheid aanwezig moeten zijn. Alleen dan mag de waarde op het etiket vermeld worden en kan een claim gemaakt worden. In tabel 4 van de leidraad zijn ook richtsnoeren gegeven voor de afronding van voedingswaarden. 

Vrijstelling

Voedingswaarde-etikettering is niet voor alle levensmiddelen verplicht.  De uitzonderingen op deze regel, de producten waarop geen voedingswaarden hoeven te worden vermeld, staan bijlage V. Voorbeelden van dergelijke producten zijn onverwerkte groenten en fruit, zout, suiker, kauwgom, gefermenteerde azijn en gist. 

Voor dranken met een alcoholvolumegehalte van meer dan 1,2% is het niet verplicht de voedingswaarde te vermelden. Per 8 december is er op deze regel een uitzondering voor wijn. Lees meer deze eisen in volgend artikel: Nieuwe eisen etiketten wijn per 8 december 2023 van kracht.

Levensmiddelen met verpakkingen waarvan de grootste oppervlakte kleiner is dan 25 cm².
Indien op het etiket van een product een claim is vermeld, is de voedingswaardevermelding wel verplicht.

Voedselkeuzelogo Nutri-Score

Wat is Nutri-Score?

Nutri-Score is het vrijwillige voedsellogo dat is opgesteld om consumenten te helpen gezondere keuzes te maken. Het logo is in sommige landen binnen de EU al officieel ingevoerd. In België wordt het logo reeds geruime tijd toegepast terwijl in Nederland enkel nog maar wordt uitgeprobeerd op kleine schaal. Het is in Nederland nog niet officieel ingevoerd, omdat de berekeningen van Nutri-Score onvoldoende in lijn zijn met aanbevelingen uit Richtlijnen Goede Voeding en de Schijf van Vijf van het Voedingscentrum.

Nutri-Score beoordeelt producten op samenstelling door deze te vergelijken met andere producten binnen dezelfde productgroep. Het logo van Nutri-score bestaat uit een schaal van vijf kleuren en letters; van groen (A) tot en met rood (E).

Een product krijgt een score A voor de meest gezonde keuze binnen een productgroep (donkergroen) tot score E voor de minst gezonde keuze (rood). Er worden punten toegekend aan ‘gunstige’ bestanddelen in het levensmiddel: eiwitten, vezels, groente, fruit, peulvruchten en noten en aan de ‘ongunstige’ bestanddelen: calorieën, suikers, natrium en verzadigde vetzuren.  Nutri-score houdt geen rekening met portiegrootte.

Frankrijk, Nederland, België, Duitsland, Luxemburg, Spanje en Zwitserland hebben samen een internationale stuurgroep en een internationaal wetenschappelijk comité opgericht om de toepassing van de Nutri-score in deze landen mogelijk te maken. De stuurgroep coördineert de realisatie van Nutri-Score in de verschillende landen. Het wetenschappelijk comité onderzoekt of en hoe aanpassingen in de manier van berekenen van de score (het algoritme) ervoor kunnen zorgen dat het beter aansluit bij de voedingsrichtlijnen van deze landen. In juni 2022 werd een aangepast algoritme voor de berekening van de Nutri-score voor levensmiddelen gepubliceerd. In maart 2023 volgde de publicatie van een aangepast algoritme voor dranken.

De landen die Nutri-Score al hebben geïmplementeerd, zullen hun nationale procedure opstarten om het vernieuwde algoritme formeel in te voeren. Om consistentie tussen de verschillende landen te waarborgen, zijn de landen overeengekomen om het nieuwe algoritme gecoördineerd te implementeren, zodra de aanpassing van de regelgeving in de landen eind 2023 zijn afgerond. Daarna start een periode van twee jaar waarin de marktpartijen de Nutri-Score op hun producten kunnen aanpassen. Daarnaast zullen de betrokken landen nog voor de zomer van 2023 een aangepaste Excel-berekeningssheet ter beschikking stellen.

Invoering in Nederland

Op 26 juli 2022 is er door de internationale stuurgroep Nutri-Score een Engelstalige publicatie uitgegeven met een update voor het algoritme in een aantal categorieën. Op basis van dit document is door de Gezondheidsraad een advies uitgebracht.

 De Gezondheidsraad concludeert in haar advies dat Nutri-Score een meerwaarde heeft naast de bestaande voedingsvoorlichting. Het logo helpt consumenten om producten makkelijk met elkaar te vergelijken. Het is wel essentieel dat het algoritme wordt aangepast en de verschillen waarbij het niet goed aansluit op de voedingsaanbevelingen worden opgelost. Verder is goede uitleg van Nutri-Score belangrijk. Een gezond voedingspatroon is namelijk meer dan alleen het nuttigen van producten met een Nutri-Score A of B.  

Staatssecretaris Maarten van Ooijen van Volksgezondheid, Welzijn en Sport heeft het advies van de Gezondheidsraad gedeeld met de Tweede Kamer. Het advies van de Gezondheidsraad werd meegenomen bij de besluitvorming over wettelijke invoering van Nutri-Score in Nederland. Vanaf 01 januari 2024 mogen producenten in Nederland het nutri-score logo plaatsen op de verpakkingen. 

Nutri-Score wordt niet verplicht. Als een voedselproducent Nutri-Score op zijn producten zet, dan moet hij op al zijn producten het logo plaatsen. Het is niet mogelijk voor een producent om Nutri-Score op slechts een deel van het productaanbod te plaatsen. Andere voedselkeuzelogo’s over gezonde voeding mogen Nederlandse producenten niet op Nederlandse verpakkingen plaatsen.

Nutri-score in België

In België is toepassing van de Nutri-score geregeld in K.B. VAN 1 MAART 2019 BETREFFENDE HET GEBRUIK VAN HET LOGO “NUTRI-SCORE”. Meer info over toepassen van de Nutri-score in België kan je terugvinden op de website van FOD volksgezondheid: Nutri-Score voor professionals

Exporteer je producten naar de United States? Dan is het belangrijk dat niet enkel de producten maar ook de gebruikte verpakkingsmaterialen voldoen aan de eisen gesteld door FDA (U.S. Food and Drug Administration). In dit artikel lichten we toe aan welke eisen voedselcontactmateriaal moet voldoen volgens de FDA. 

Voedselcontactmaterialen: waar moet je voor FDA aan voldoen?  

Of materiaal in contact mag komen met levensmiddelen is door de FDA over het algemeen bepaald door de specifieke regelgeving aangaande de afzonderlijke stoffen waaruit het voorwerp bestaat. De individuele stof moet onder één van de volgende zaken vallen: 

• een regeling vermeld in Titel 21 Code of Federal Regulations;
• voldoen aan de criteria voor GRAS-status;
• een voorafgaande sanctiebrief;
• een vrijstellingsverzoek voor een drempelwaarde (TOR);
• of een effectieve Melding Voedselcontact Stoffen (FCN).

Houd er rekening mee dat een FCN specifiek is voor de combinatie van (1) de fabrikant, (2) de stof die in contact komt met levensmiddelen (FCS) en (3) de gebruiksvoorwaarden die in de kennisgeving worden vermeld. Het is dus niet geldig voor een vergelijkbare of identieke stof die wordt geproduceerd of bereid door een andere fabrikant. FCN’s zijn daarom eigendom van de fabrikant. 

Wanneer een product wordt geverifieerd of her-beoordeeld, moet elke autorisatie uit drie delen bestaan: de identiteit van de stof, specificaties inclusief zuiverheid of fysische eigenschappen en beperkingen op de gebruiksvoorwaarden. 

Een ​​garantieverklaring (letter of guarantee) kan aan de fabrikant gevraagd worden. Hierin wordt verklaard dat een bepaald product aanvaardbaar is voor het beoogde gebruik in contact met levensmiddelen. 

Hoe bepaal je of de onderdelen voldoen aan de wet?  

 De onderstaande paragrafen zijn bedoeld om daarbij te helpen. Met de links in elke sectie kun je elk onderdeel onderzoeken op autorisatiecategorie: 

Raadpleeg 21 CFR 174-179

21 CFR 174-179 raadpleeg je om te zien of het gebruik van het bestanddeel een correct gereguleerd indirect additief is.  Componenten van een voedselverpakkingsmateriaal dat wordt gebruikt in overeenstemming met een verordening in 21 CFR (174-179) behoeven geen verdere FDA-beoordeling. De meeste gereguleerde indirecte levensmiddelenadditieven zijn te vinden in de “Indirect Additive”-database van CFSAN. 

• Algemene indirecte voedseladditieven (21 CFR 174) 
• Kleefstoffen en componenten van coatings (21 CFR 175) 
• Onderdelen van papier en karton (21 CFR 176) 
• Polymeren (21 CFR 177) 
• Hulpstoffen, productiehulpmiddelen en ontsmettingsmiddelen (21 CFR 178) 
• Bestraling bij de productie, verwerking en behandeling van voedsel (21 CFR 179) 

Raadpleeg 21 CFR 182-186

21 CFR 182-186 en de lijst met GRAS-kennisgevingen raadpleeg je om te zien of het gebruik van het onderdeel algemeen erkend is als veilig (GRAS).  

“GRAS” staat voor ‘algemeen erkend als veilig’. Elke stof die opzettelijk aan voedsel wordt toegevoegd is voor de FDA een levensmiddelenadditief, dat moet worden beoordeeld en goedgekeurd door de FDA voordat het op de markt wordt gebracht, tenzij de stof door gekwalificeerde deskundigen algemeen wordt erkend als zijnde veilig onder de voorwaarden van het beoogde gebruik, of tenzij het gebruik van de stof anderszins is uitgezonderd van de definitie van een levensmiddelenadditief.  

Niet alle stoffen die GRAS zijn, worden vermeld in de FDA-voorschriften. De FDA heeft een procedure ingesteld waarbij iemand de FDA kan informeren over zijn eigen GRAS-bepaling.  

• Stoffen GRAS in voedsel (21 CFR 182) 
• Stoffen bevestigd als GRAS in voedsel (21 CFR 184) 
• Stoffen bevestigd als GRAS voor gebruik in voedselverpakkingen (21 CFR 186) 
• Samenvatting van alle GRAS-kennisgevingen 

 Raadpleeg 21 CFR 181

21 CFR 181 raadpleeg je om te zien of het gebruik van het onderdeel vooraf is goedgekeurd. Eerder goedgekeurde stoffen zijn stoffen waarvan het gebruik in contact met voedsel het onderwerp is van een brief van de FDA of USDA vóór 1958 waarin geen bezwaar wordt gemaakt tegen een specifiek gebruik van een specifieke stof. 

• Voorafgaand goedgekeurde voedselingrediënten (21 CFR 181) 

Raadpleeg de lijst met vrijstellingen

Raadpleeg de lijst met vrijstellingen voor drempelwaarden om te controleren of het bestanddeel is vrijgesteld van een petitie of een FCN als levensmiddelenadditief, omdat het een bestanddeel van voedsel wordt op niveaus die onder de drempel van de regelgeving liggen. Een stof die wordt gebruikt in een artikel dat in contact komt met levensmiddelen, kan door de FDA worden vrijgesteld van de noodzaak van een FCN of een petitie (verordening) als voedseladditief indien is aangetoond dat het gebruik in kwestie resulteert in een zeer lage concentratie (0,5 ppb). Zie “Verzoeken indienen onder 21 CFR 170.39 Threshold of Regulation for Substances Used in Food Contact Articles” voor meer informatie. 

• Drempel van vrijstellingen van verordeningen 

Raadpleeg de lijst met effectieve kennisgevingen

Raadpleeg de lijst met effectieve kennisgevingen voor stoffen die in contact komen met levensmiddelen. De lijst met effectieve kennisgevingen van stoffen die in contact komen met levensmiddelen, de verordening, begeleidende documenten en aanvullende informatie over het kennisgevingsprogramma staan ​​vermeld op de webpagina over stoffen die in contact komen met levensmiddelen. Houd er rekening mee dat FCN’s eigendom zijn en dat gebruikers de stof die ze gebruiken moeten kunnen traceren tot de fabrikant waarvoor de melding van kracht is. 

• Effectieve meldingen van stoffen die in contact komen met voedsel 

Extra opties

Als een onderdeel van het artikel dat in contact komt met voedsel niet valt onder één van de bovenstaande categorieën zijn er de volgende opties:  

• Dien een verzoek in tot vrijstelling van de regeling in of 
• dien een notificatie in van voedsel contact materiaal of 
• zorg dat het voldoet aan de GRAS criteria. 

Food Contact Formulation (FCF)

Soms willen personen controleren of de componenten van een bepaald voedselcontactmateriaal voldoen aan de voorschriften. In dergelijke gevallen kunnen zij een kennisgeving indienen voor een formulering van een stof die in contact komt met levensmiddelen. Het doel van een formuleringskennisgeving is om te verifiëren dat componenten van een materiaal dat in contact komt met levensmiddelen legaal mogen worden gebruikt en niet om een ​​nieuwe stof die in contact komt met levensmiddelen toe te laten. Omdat deze kennisgevingen bedoeld zijn voor wettelijke status en niet voor veiligheidsbeoordelingen, vereisen kennisgevingen voor formuleringen niet dat de informatie ter ondersteuning van de veiligheid van het beoogde gebruik van elke stof in de formulering die met voedsel in contact komt, opnieuw moet worden ingediend. Een kennisgever van een formulering hoeft alleen een ingevuld FDA-formulier 3479 en eventuele aanvullende documentatie in te dienen om vast te stellen dat elk van de componenten van de formulering is goedgekeurd voor het beoogde gebruik. In gevallen waarin de basis voor naleving van een individuele FCS in een formulering een effectieve kennisgeving is, dient een kennisgever van de formulering vast te stellen dat hij kan vertrouwen op de vermelde kennisgeving voor het beoogde gebruik van de FCS in de formulering. 

FDA/FSMA regelgeving

Om als foodbedrijf – voor mens en dier – te exporteren naar de United States heb je te maken met aanvullende regelgeving. In dit blog lees je hoe je voldoet aan de FDA/FSMA regelgeving.

Als je met voedingsmiddelen werkt, heb je vast weleens van de term HACCP gehoord. In deze blog lees je wat een HACCP cursus is en waarom het belangrijk is om deze te volgen. Ook lees je uit welke trainingsvormen en soorten HACCP cursussen je kunt kiezen.

Wat is een HACCP cursus?

Tijdens een HACCP cursus leer je alle belangrijke zaken rondom HACCP. Je leert hoe je voedselveilig kunt werken en waar je op moet letten. Ook leer je welke verschillende soorten gevaren er zijn en hoe je kunt voorkomen dat deze gevaren zich voordoen. Hierbij wordt niet alleen ingegaan op onopzettelijke besmetting van producten, maar ook op moedwillige besmetting van producten.

Welke trainingsvormen zijn er?

HACCP cursussen zijn er in allerlei trainingsvormen. We hebben de meest voorkomende trainingsvormen en de verschillen ertussen voor je op een rij gezet:

• Met E-learning volg je de HACCP cursus online. E-learning trainingen zijn zeer flexibel toe te passen. Je kunt op ieder moment een medewerker uitnodigen, waarna deze de HACCP cursus via een computer met internetverbinding volgt. Dit kan in iedere gewenste taal. Heb je regelmatig te maken met nieuwe medewerkers of uitzendkrachten dan is E-learning een ideale oplossing om de kennis van deze medewerkers flexibel bij te spijkeren. Klassikale trainingen zijn tussentijds minder gemakkelijk te realiseren.
• Klassikale HACCP cursussen zijn op jouw locatie of extern te realiseren. Bij een klassikale training gaat het ook om het vergroten van de kennis, maar vooral om het aanleren van gewenst gedrag.
• Met blended learning trajecten worden E-learning en klassikale trainingsvormen gecombineerd. Blended learning is een trainingsoplossing waarbij je E-learning trainingen en klassikale trainingen combineert. Hiermee kun je een optimaal opleidingstraject realiseren, waarbij je zowel de kennis van medewerkers als het gewenste gedrag aanleert. Je kunt bijvoorbeeld de kennis aanleren en toetsen met E-learning en vervolgens inspelen op de behoeften van de medewerkers tijdens de klassikale training. Ook kun je bijvoorbeeld één of meerdere malen per jaar een klassikale training verzorgen en nieuwe en tijdelijke medewerkers tussentijds trainen via E-learning.

Welke soorten HACCP cursussen zijn er?

HACCP cursussen zijn voor ieder niveau beschikbaar. Nieuwe medewerkers wil je bijvoorbeeld een basistraining laten volgen over HACCP en vaste medewerkers een verdiepende training. Wil je meer verdieping voor je kwaliteitsafdeling? Dan zijn de trainingen HACCP-teamleider en HACCP-methodiek een mooie optie. Zie onderstaand een aantal voorbeelden van HACCP cursussen.

• Basis voedselveiligheid en HACCP
• HACCP-teamleider
• HACCP-methodiek: het opstellen en invoeren van een volledig HACCP-plan
• Voedselfraude en product integriteit
• Introductie kwaliteitsmedewerker
• Coördinator voedselveiligheid

Hoe maak je de trainingsresultaten aantoonbaar?

In de voedingsmiddelen sector heb je regelmatig te maken met audits en inspecties. Bijvoorbeeld vanuit de NVWA (Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit), FAVV (Belgisch Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen), retail organisaties of vanuit certificerende instellingen voor het behalen van het BRCGS, IFS of FSSC 22000 certificaat. Tijdens deze audits en inspecties moet je kunnen aantonen dat medewerkers getraind zijn. Dit realiseer je door zelf een (digitale) map bij te houden van alle gevolgde trainingen per medewerker en de behaalde resultaten. Ook moet aantoonbaar zijn wat de inhoud van de training is geweest. Wil je dit eenvoudig en automatisch inzichtelijk hebben? Dan is een online opleidingsplan de ideale oplossing voor jou.

Voor ieder bedrijf een passende HACCP cursus

Waar de trainingsbehoeften binnen jouw bedrijf ook liggen, wij bieden voor iedere situatie een passende trainingsoplossing. Plan onderstaand je HACCP cursus. Wil je de HACCP cursus online laten volgen? We beschikken over complete deskundige E-learning trainingen in iedere gewenste taal die je direct kunt aanschaffen. Ook ontwerpen we uitgebreide praktijkgerichte E-learning trainingen op maat. Wil je ook het gedrag van medewerkers trainen en ga je voor een optimaal resultaat op de werkvloer? Dan zijn klassikale trainingen of complete blended learning trajecten echt iets voor jouw bedrijf. Mogen wij je helpen om snel de gewenste HACCP cursus te vinden? Bekijk ons trainingsaanbod of neem vrijblijvend contact met ons op. Normec Foodcare is lid van het keurmerk Nederlandse Raad van Training en Opleiding (NRTO). In België kunnen opleidingen aangeboden worden met Alimento subsidies.

De Europese Commissie roept in een aanbeveling lidstaten op om de aanwezigheid van PFAS in levensmiddelen te monitoren. De lidstaten wordt gevraagd om tot en met 2025 te testen en de bevindingen door te geven aan de European Food Safety Authority (EFSA). Naast de al vastgestelde maximale limieten voor PFAS in bepaalde levensmiddelen kan op basis van de nieuwe informatie besloten worden of extra limieten nodig zijn.  

 In 2020 heeft EFSA een risicobeoordeling uitgebracht over de gezondheid van de mens in verband met de aanwezigheid van PFAS in voedsel. De EFSA concludeerde dat sommige delen van de bevolking de toelaatbare wekelijkse inname overschrijden. Uit het onderzoek blijkt ook dat van veel levensmiddelen nog geen representatieve data beschikbaar is over de aanwezigheid van PFAS. De EFSA adviseert daarom om data te verzamelen van een groot aantal PFAS in levensmiddelen. Met name van belang is data van op grote schaal geconsumeerde levensmiddelen die relevant zijn voor de menselijke inname van PFAS. Om een zo compleet mogelijk beeld te krijgen van de hoeveelheid PFAS in voeding wordt geadviseerd om veel verschillende levensmiddelen te onderzoeken, die middels verschillende productiemethodes worden geproduceerd. Ook zouden gegevens moeten worden verzameld uit zowel wel als niet verontreinigde gebieden. 

Op basis van deze data kan de blootstelling aan de stoffen worden beoordeeld en kan worden bepaald of aanwezigheid in specifieke producten moet worden gereguleerd. Het advies is om minimaal PFOS, PFOA, PFNA en PFHxS te analyseren, indien mogelijk aangevuld met analyses op PFAS stoffen die hierop lijken.  

Analysemethoden 

De EFSA beveelt aan maatregelen te nemen om de gevoeligheid van PFAS analysemethoden te verhogen. Om de concentratie PFAS in bepaalde voedingsmiddelen te bepalen zijn namelijk zeer gevoelige analysemethoden nodig die op dit moment niet bij alle laboratoria beschikbaar zijn. Normec Groen Agro Control is het eerste commerciële laboratorium in Nederland dat PFAS in voedingsmiddelen analyseert onder accreditatie.

 Levensmiddelen van dierlijke oorsprong dragen in belangrijke mate bij aan de blootstelling aan de mens. Dieren kunnen besmet worden door de grond, drinkwater of diervoeder. Momenteel is er weinig data bekend over de aanwezigheid van PFAS in diervoeders, mede doordat slechts een beperkt aantal laboratoria onderzoek naar PFAS in diervoeders kan uitvoeren. Het Europees referentielaboratorium helpt met het uitbreiden van de capaciteit. 

PFAS in drinkwater en voeding 

De totale inname van PFAS via drinkwater en voedsel is volgens het rapport van het RIVM in Nederland en een onderzoek van de overheid in België nu hoger dan de door de EFSA vastgestelde gezondheidskundige grenswaarde. Bij drinkwater wordt de richtwaarde van 4,4 ng PEQ/L (PFOA-equivalenten per liter) bij 6 van de 7 pompstations structureel overschreden.  

Het Nederlandse en Belgische drinkwater voldoet wel aan de nieuwe Europese Drinkwaterrichtlijn. De hierboven genoemde drinkwaterrichtwaarde is namelijk gebaseerd op de door de EFSA vastgestelde nieuwe gezondheidskundige grenswaarde. Dit is nog niet het geval bij de maximale limieten voor PFAS in de Europese Drinkwaterrichtlijn. Het is daarom wenselijk het gehalte PFAS in drinkwater verder te verlagen, zodat ook voldaan wordt aan de drinkwaterrichtwaarde van 4,4 ng PEQ/L. 

Overheidsmaatregelen 

Juist door gebruik van PFAS in diverse branches en de verspreiding ervan in het milieu, is een brede aanpak nodig. In de Kamerbrief van 19 oktober staan diverse maatregelen genoemd: 

• Verbod op alle PFAS:  een eerste stap is dat Nederland met een aantal andere EU lidstaten aanstuurt op restricties via de REACH verordening. Het plan is de productie, het in de handel brengen en het gebruik van PFAS in Europa zo ver mogelijk in te perken. Uit de timeline voor de implementatie van de restricties is te zien dat de publicatie van een verordening met restricties in 2024 wordt verwacht;
• Onderzoek naar alternatieven voor PFAS: Op dit moment wordt voor vijf branches en/ of productgroepen (papier, brandblusschuim, textiel & tapijt, cosmetica en afvalwaterzuivering) gekeken naar wat er nodig is om de transitie naar alternatieven te maken;
• Beperken van de verspreiding:  Om de verspreiding te beperken, wordt gewerkt aan het voorkomen en beperken van industriële emissies, herziening van vergunningen voor lozingen en het voorkomen van verspreiding in de bodem door baggerwerkzaamheden en grondverzet;
• Verkleinen blootstelling aan PFAS:  
  • De Kamerbrief meldt dat maximale limieten zijn vastgesteld voor PFAS in vlees, vis en eieren én dat de vastgestelde limieten per 1 januari 2023 van toepassing zijn. Deze PFAS-limieten zijn gepubliceerd in verordening 2023/915 vanaf 25 april 2023.  Deze verordening wijzigt Verordening (EG) Nr. 1881/2006;
  • Beleid Zeer Zorgwekkende Stoffen (ZZS) in bestrijdingsmiddelen. 
  • De FAVV heeft richtsnoeren opgesteld voor het opzetten van een monitoring in de primaire productie in PFAS risicozones;
  • De Vlaamse overheid houdt zijn burgers op de hoogte via haar website inclusief de gestelde normen in voeding per 1 januari 2023.  
  • Informatie verzamelen:  zoals hierboven wordt beschreven over Aanbeveling (EU) 2022/1431;
  • Voor voedselcontactmaterialen zijn maximale limieten al opgenomen in wetgeving (zie artikel PFAS in voeding en voedselcontactmaterialen);
  • Daarnaast werkt het RIVM aan een onderzoek waaruit moet blijken hoe de inname van PFAS het best verkleind kan worden;
  • Ook drinkwater wordt aangepakt samen met de drinkwatersector.

regio specifieke informatie:

• Onderzoek Westerschelde:: in de Westerschelde vindt onderzoek naar PFAS bronnen plaats en wordt gekeken hoe het staat met de visserijproducten uit dit gebied. Samenwerking met Vlaanderen is hierbij nodig. Daarnaast wordt gekeken naar grensoverschrijdende effecten van de ontpoldering van de Hedwigepolder. 
• In een straal van 5 km rond 3M in Zwijndrecht (BE) wordt afgeraden om eieren van eigen kippen te eten. Daarnaast kunnen er per gemeente nog no regret-maatregelen zijn. 

Als levensmiddelenbedrijf moet je voldoen aan de eisen van de Nederlandse Voedsel-en Warenautoriteit (NVWA). Daar hoort ook een studie naar de houdbaarheid van je kant-en-klare voedselproduct bij. De challenge test is hierbij een onmisbaar onderdeel.

Met een challenge test onderzoekt ons ervaren expertiseteam in hoeverre een micro-organisme in jouw product kan groeien. Zo weet je bijvoorbeeld wat Listeria monocytogenes doet in jouw product bij een besmetting. We komen hier achter door opzettelijk micro-organismen toe te voegen en het daarna te meten.

Volgens welke richtlijnen wordt een challenge test Listeria uitgevoerd?

Bij Normec Foodcare voeren we challenge testen uit volgens het ‘EURL LM document Technical guidance document on challenge tests and durability studies for assessing shelflife of ready to eat foods related to Listeria monocytogenes’, kortweg TGD genoemd. Dit is de Europese leidraad voor challenge testen. Ook wordt gewerkt volgens aanvullende eisen van de NVWA (Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit) in Nederland en het FAVV (Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen) in België. Een groot voordeel is dat je met challenge testen meteen voldoet aan de eisen die zijn beschreven in Informatieblad 85.

Onderbouwing van de productiebatches

Met alleen meten van de Listeria monocytogenes ben je er nog niet. Er wordt steeds strenger gekeken naar de onderbouwing van de productiebatches die gebruikt worden in de test. Voordat het levensmiddelenbedrijf een challenge test Listeria laat inzetten bij een laboratorium, moet het bedrijf over relevante informatie beschikken van het te onderzoeken product. Met deze informatie moet je onder andere aantonen dat de producten die onderzocht worden tijdens de challenge test representatief zijn voor de reguliere productiebatches die het bedrijf produceert. Zo wordt gevraagd naar productieprocessen en specifieke productkenmerken (zoals conserveermiddelen, zout, pH, etc.) van het te onderzoeken levensmiddel, inclusief de variabiliteit tussen en binnen productiebatches.

Momenteel worden voorafgaand aan de challenge test Listeria aan de hand van een vooronderzoek minimaal vijf pH en aw metingen gevraagd per batch en dit voor minimaal drie product batches (van verschillende productiedagen). Bij start van de challenge test kan een nieuwe batch afgekeurd worden als de meting op dag 0 niet binnen het 90% bereik van het vooronderzoek valt.

Meer weten? Meld je aan voor de cursus Listeria

Heb je als kwaliteitsmanager, voedselveiligheidsspecialist, microbioloog, onderzoeker of professional in food te maken met risicomanagement, voedselveiligheid, productkwaliteit, onderzoek of productontwikkeling? Schrijf je dan nu in voor de cursus Listeria. In samenwerking met Wageningen Academy worden in twee dagen verschillende onderwerpen behandeld, waaronder kenmerken en wetgeving, modelling en modelfit, listeriastudies, challenge testen, bemonstering, data en analyses en sequecing. Namens Normec Foodcare zullen Aldo Evers en Roxanne stoel de spreker zijn.

Hygiënecode of gids beschikbaar?

Door te voldoen aan de 7 basisprincipes van HACCP (door het volgen van een eigen voedselveiligheidsplan of door te werken volgens een goedgekeurde hygiënecode of autocontrolegids) kan je de kans verlagen dat consumenten ziek worden of ongemak ondervinden na het eten of drinken van een product dat van jouw bedrijf afkomstig is. Maar hoe weet je nu of er voor jouw bedrijf een hygiënecode of gids beschikbaar is?

Nederland

Bekijk een actueel overzicht van goedgekeurde hygiënecodes op de website van de NVWA. Zie onderstaand enkele voorbeelden van hygiënecodes:

• Hygiënecode CBL (voor fooddetailhandel en groothandel)
• Hygiënecode voor de horeca
• Hygiënecode voor werken in het slagersbedrijf

Let op dat je bedrijf en bedrijfsactiviteiten binnen de scope van de hygiënecode moeten vallen. Laat je bij twijfel altijd informeren door een expert.

België

Bekijk het overzicht van specifieke tools voor de autocontrole per activiteitensector op de website van FAVV. Voor de sector B2C kan je de beschikbare gidsen downloaden op de website van FAVV; andere gidsen moeten aangekocht worden via de sectororganisaties. Enkele voorbeelden van sectoren waarvoor een autocontrolegids beschikbaar is:

• Pluimveeslachthuizen en -uitsnijderijen
• Voedingssupplementen
• Rauwe melk
• Consumptie-ijsindustrie
• Zuivelindustrie
• Groothandel

Er zijn ook een aantal generieke delen beschikbaar van toepassing op diverse sectoren. Let er op ook deze na te kijken en waar nodig te implementeren o.a.:

• Materialen die met levensmiddelen in contact komen
• Gebruik van technische hulpstoffen
• Beheersing van omgevingspathogenen

Geen hygiënecode of gids voor jouw bedrijf?

Als voor de sector waarin jouw bedrijf opereert geen hygiënecode of autocontrolegids beschikbaar is, dan is het noodzakelijk zelf een voedselveiligheidsplan op te stellen. In Nederland controleert de NVWA of levensmiddelen- en diervoederbedrijven voldoen aan de wet- en regelgeving. In België gebeurt dit door de FAVV. Hierbij wordt ook gecontroleerd of jouw voedselveiligheidsplan aan de eisen voldoet.

Certificering van je voedselveiligheidsplan

Afnemers, zoals supermarkten, vereisen vaak dat je naast de wetgeving aan aanvullende eisen voldoet. Daarom zijn veel bedrijven gecertificeerd voor de BRCGS, IFS of FSSC 22000 norm. In deze norm worden niet alleen eisen gesteld voor voedselveilig werken, maar ook voor andere belangrijke aspecten, zoals betrokkenheid van het management, opleiding van medewerkers, voedselfraude, Food Safety Culture en food defense. Om een certificaat te behalen moeten je voedselveiligheidsplan en de implementatie hiervan voldoen aan de eisen uit de betreffende norm.

Hulp nodig bij je voedselveiligheidsplan?

We helpen je graag bij het opstellen en implementeren van een voedselveiligheidsplan op maat. Zonder zorgen de audit door. Neem contact met ons op.

Dit is een premiumartikel. Premiumartikelen maken deel uit van het Normec Foodcare Kenniscentrum abonnement.  Alle kennis en ervaring vanuit elke expertise komt samen in de Kennisbank. Je vindt hier alle relevante informatie over diverse productgroepen en wetgeving. Benieuwd? Lees wat het Normec Foodcare Kenniscentrum jou kan bieden.

Verpakkingen spelen een belangrijke rol bij het veilig distribueren van producten in de huidige samenleving en toeleveringsketens. Met een verbruik van ongeveer 40% plastic en 50% papier in Europa is de verpakkingssector een grootverbruiker van materialen. Verpakkingen hebben veel milieueffecten, terwijl ze in het huidige bevoorradingssysteem ook een aanzienlijke kostenpost vertegenwoordigen. In dit artikel leggen we de focus op verpakkingsarme distributie. Waar liggen vanuit Europa de aandachtspunten? Welke mogelijkheden en hindernissen ervaren de industrie en retail sector? Ook doen we een greep uit initiatieven die reeds zijn geïntroduceerd.  

Belgische en Nederlandse initiatieven gedreven vanuit Europa 

Vanuit de Europese Commissie worden initiatieven genomen om lidstaten te motiveren om de levensmiddelenindustrie in beweging te brengen tot terugdringen van milieubelastende verpakkingsmaterialen. Zo kent het Europese Green Deal initiatief o.a. de richtlijnen rond de Single Use Plastics (SUP’s) waarbij er o.a. aangegeven wordt dat de consument op bepaalde plaatsen zijn eigen verpakking mag meenemen om te laten vullen. Ook heeft het Europees Parlement gepleit voor een verhoging van het aandeel hergebruik tot 10% in 2030. 

Door de wildgroei aan labels welke te maken hebben met duurzaamheid, wordt er vanuit de EU gewerkt aan een uniform label. Er bestaat reeds een Europees ‘Eco label’, echter kan dit label niet aan een voedingsmiddel worden toegekend. Daar hoopt de EU dus binnenkort verandering in te brengen. Hierop vooruitlopend heeft bijvoorbeeld de Belgische Colruyt Group de ‘Eco score’ geïntroduceerd. Een A t/m E score wordt daarbij toegekend op basis van verschillende factoren met betrekking tot het milieu. Een van die factoren is de aan- of afwezigheid van en de duurzaamheid van verpakking. 

Vlaanderen heeft het ‘Green deal anders verpakt’ initiatief. Een Green Deal met focus op preventie en hergebruik van verpakkingen. Een ruime groep deelnemers heeft zich aangemeld, van producenten als Coca-Cola en Nestlé tot retailers als Delhaize en Colruyt. Dankzij het Green Deal-instrument kunnen door de ketensamenwerking proefprojecten op grotere schaal tot stand komen.  

Ook in Nederland bestaan Green Deals initiatieven, dit zijn afspraken tussen de Rijksoverheid en andere partijen. Die andere partijen zijn bedrijven, maatschappelijke organisaties en andere overheden. De Green Deal helpt om duurzame plannen uit te voeren. Bijvoorbeeld voor energie, klimaat, water, grondstoffen, biodiversiteit, mobiliteit, biobased economy, bouw en voedsel. Subsidies kunnen hiervoor aangevraagd worden. 

Naast deze Green Deals  hebben Nederlandse supermarkten als Jumbo en Albert Heijn zichzelf doelen gesteld om duurzamer te zijn. Zo wil Jumbo 20% minder verpakkingsmaterialen ten opzichte van 2019 en Albert Heijn wil in 2025 twintig miljoen kilo minder verpakkingsmateriaal gebruiken.  

Consumentengedrag biedt uitdagingen en kansen voor de retail en industrie 

De hoeveelheid verpakkingsmateriaal is de afgelopen jaren gegroeid, onder meer veroorzaakt door vraag naar verhoogd gemak. Echter zien we wel dat een steeds breder publiek begint open te staan voor initiatieven waarbij milieueffecten beperkt worden. Dit doet vermoeden dat wanneer het juiste platvorm gecreëerd wordt voor de consument, waarbij efficiëntie, gebruiksgemak en kwaliteitsbeleving behouden blijven, de consument bereid zou zijn om over te stappen. We zien al een aantal initiatieven waarbij de consument eigen verpakking kan gebruiken. Echter blijft het tot nu toe nog vaak bij versnipperde of lokale initiatieven.  

Aangezien het grote merendeel van de consumenten zich het gemak van ‘one-stop shopping’ niet meer kunnen of willen laten ontnemen, liggen er grote uitdagingen én kansen voor de retail en de toeleverende industrie om hierop in te spelen. Daarbij komt dat het een marketingtool kan zijn om in te spelen op de steeds groter wordende groep milieubewuste consumenten.  

Inspiratie uit verleden en verbetermogelijkheden in de toekomst 

Herbruikbare verpakkingsvormen zijn van oudsher in veel toepassingen gebruikt en zijn nog steeds te vinden, zowel in B2B (kratten, pallets, etc.) als in B2C (bierflesjes, PET flessen, etc.). In de afgelopen decennia zien we echter een trend  van herbruikbare verpakkingen naar eenmalig gebruik. Bijvoorbeeld in Nederland waar zuivelproducten in glazen flessen werden aangeboden en deze nu vervangen zijn door wegwerppakken.  

Om deze trend te draaien zijn er, naast de systemen uit het verleden, ook weldoordachte nieuwe systemen nodig. Goed ontworpen systemen om bij te vullen of te hergebruiken kunnen met succes leiden tot materiaalbesparing. Bijvoorbeeld het bijvullen van zakjes voor wasmiddelen vertegenwoordigen in Japan 80 tot zelfs 98% van de markt voor sommige merken (Kao Group, Japan).  

In de praktijk zullen de effecten afhangen van het ontwerp en de uitvoering van herbruikbare verpakkingssystemen. Overstappen op herbruikbare verpakkingen kan echter ook negatieve gevolgen hebben; door toegenomen transportbewegingen of milieubelastende productie- of schoonmaaktechnieken kan het zomaar zo zijn dat het zijn doel voorbijschiet. Gedegen onderzoek zal dus steeds nodig zijn om de haalbaarheid en duurzaamheid helder te krijgen. 

Een aantal systemen met mogelijke praktische toepassingen op een rij: 

Hervulbaar door Bulk Dispenser 

• Systeem:
  Klanten gebruiken hun eigen verpakking of hervulverpakking van het merk in de winkel of bij mobiele vrachtwagen, waardoor het gebruik van verdere verpakkingen overbodig wordt. 
• Voorbeeldproducten: Granen, snoep, wijn, sap, mineraalwater, bier, olijvenolie, azijn, wasmiddel, verzorgingsproducten. 

Navulbare ouderverpakking 

• Systeem:
  Fles, houder, zak, pod, tablet of poeder.: De navulverpakking is gemaakt met minder materiaal dan de ouderverpakking. Vervolgens kan de ouderverpakking worden bijgevuld door het product over te gieten of de navulcontainer in ouderverpakking te plaatsen of door het verdunnen van geconcentreerd product in water in de ouderverpakking.  
• Voorbeeldproducten: verzorgingsproducten, schoonmaakproducten, dranken, smeersels, olie, azijn.  

Herbruikbare verpakking  

• Systeem:
  Container, fles, beker, bord, kom, etc.: Klanten retourneren lege verpakkingen die worden gereinigd en opnieuw gevuld voor toekomstig gebruik door de retailer/producent (kan worden gecombineerd met een statiegeldsysteem om een financiële prikkel). 
• Voorbeeldproducten: Bier, frisdrank, mineraalwater, bederfelijke waar, wasmiddel, verzorgingsproducten. Herbruikbare bekers, bakjes, borden. (voor evenementen, cafés, restaurants). 

Transit Verpakking 

• Systeem: 
  Dozen, containers, zachte pakketten: Klanten ontvangen het product in een herbruikbare verpakking die aan de deur wordt geretourneerd.
  Kratten, pallets, wikkels: Klant hergebruikt verpakking meerdere keren voordat deze wordt geretourneerd aan de producent of afgevoerd.  
• Voorbeeldproducten: Herbruikbare verpakkingen voor transport of verzending van bederfelijke waren of niet-bederfelijke waren.
  B2C: e-commerce levering van bederfelijke waren zoals groente en fruit. B2B: transport van producent-magazijn-winkel. 

Logistieke gevolgen 

De voorbeelden laten zien dat de verandering van eenmalige naar herbruikbare verpakkingen een wijziging in de toeleveringsketen kan betekenen door de introductie van retourlogistiek (behalve bijv. voor navulsystemen die gebaseerd zijn op navulsystemen door de eindverbruiker).  

De retailer kan worden gezien als een trechter voor de productstroom van leverancier naar consument. Aangezien de retailer zich voor bepaalde retourstroom producten zal moeten herinrichten en hiervoor arbeid en tijd zal moeten investeren hangt de beste oplossing af van hoe de logistiek is geregeld met de leverancier en retailer locaties. 

Praktijkvoorbeelden 

Bulkverpakking bij de retailer

• Bulkdispensers worden meestal vermeden door detailhandelaren vanwege hygiëne-eisen en vanwege de noodzaak tot een nieuw logistiek systeem. Om de verantwoordelijkheid van retailers weg te nemen voor het schoonmaken en de handeling van het voedsel ontwikkelde MiWA een innovatief doseersysteem. De dispensers zijn verzegeld door de producent, worden gereinigd en weer in elkaar gezet door MiWA. De containers kunnen zijn geregistreerd in een mobiele app, waarmee de consument kan betalen voor het product, en om informatie te verkrijgen zoals de vervaldatum en de bijbehorende traceerbaarheid naar de producent. Pilots lopen sinds 2020 al in meerdere West-Europese landen.  
• In 2022 is Albert Heijn bij 3 pilot vestigingen gestart met een verpakkingsvrij bulk assortiment wat bestaat uit zeventig producten, van ontbijtgranen en broodbeleg tot ingrediënten voor het avondeten zoals pasta en rijst.  
• Het Belgische Ecover is al sinds 1993 specialist in hervulsystemen van vele mogelijke detergenten. Ze bieden navulverpakkingen aan, maar ook de mogelijkheid tot het vullen van je eigen meegebrachte verpakking. Dit gebeurt als sinds vele jaren bij natuurwinkels en er lopen nu ook pilots bij supermarktketens. 

Thuisbezorgd

De herinrichting van de detailhandel door middel van thuisbezorging biedt nieuwe manieren van distributie en dus van verpakking.

• In Italië biedt cosmeticafabrikant Allegrini S.p.A. huisbezorging van wasmiddelen aan met behulp van een hervulbare container die kan worden gevuld bij een mobiele dispenser.
• Bij huis-aan-huisbezorgingsysteem Pieter Pot is het mogelijk de verpakking te vervangen De klant ontvangt de volle verpakking indien nodig en laat de lege verpakking achter voor de leverancier om deze op te halen wanneer deze op is. Geretourneerde flessen worden opnieuw gevuld voor een andere klant.  

Je las een premiumartikel van het Normec Foodcare Kenniscentrum. Smaakt het naar meer? Bekijk dan de mogelijkheden van het Kenniscentrum abonnement. Hiermee heb je direct toegang tot alle kennis.