Nieuwe wetgeving: verbod op BPA in voedselcontactmaterialen
Dit is een premiumartikel. Premiumartikelen maken deel uit van het Normec Foodcare Kenniscentrum abonnement. Alle kennis en ervaring vanuit elke expertise komt samen in de Kennisbank. Je vindt hier alle relevante informatie over diverse productgroepen en wetgeving. Benieuwd? Lees wat het Normec Foodcare Kenniscentrum jou kan bieden.
Nieuwe wetgeving op vlak van BPA (Bisfenol A) ‘Verordening (EU) 2024/3190 betreffende het gebruik van bisfenol A (BPA) en andere bisfenolen en bisfenolderivaten in levensmiddelencontactmaterialen’ is gepubliceerd. Het betreft een verbod van BPA op materialen die met levensmiddelen in contact komen. Dit heeft de Europese Commissie bekend gemaakt nadat uit een rapport van de EFSA van april 2023 is gebleken dat Europeanen een veel te hoge dosis aan deze chemische stof binnen krijgen.
Bisfenol A (BPA) is een veelgebruikte chemische stof in voedselverpakkingen zoals coatings voor metalen blikken en herbruikbare plastic flessen. Het is het onderwerp van nieuwe regelgeving van de Europese Commissie. Per 20 januari 2025 is het gebruik van BPA in materialen die met voedsel in contact komen verboden. Dit besluit volgt op strengere wetenschappelijke evaluaties door de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EFSA), die concludeerde dat BPA schadelijk kan zijn voor het immuunsysteem en andere gezondheidsrisico’s met zich meebrengt.
BPA wordt al tientallen jaren toegepast vanwege functionele voordelen, zoals het versterken van kunststoffen en het voorkomen van corrosie in blikken. Onderzoek heeft echter aangetoond dat BPA kan migreren naar voedsel, wat risico’s voor de gezondheid oplevert. In 2023 stelde de EFSA vast dat de huidige blootstellingsniveaus via voedsel te hoog zijn voor alle leeftijdsgroepen, wat leidde tot een aanscherping van de regelgeving. De schadelijke effecten van BPA omvatten verstoring van het immuunsysteem en een mogelijke rol bij auto-immuunziekten zoals reumatoïde artritis en psoriasis. Daarnaast vallen ook andere bisfenolen met vergelijkbare gezondheidsrisico’s onder het verbod.
Bisfenol A (BPA) en de zouten ervan mogen niet meer worden gebruikt in materialen die met voedsel in contact komen. Daarnaast mogen producten die BPA bevatten niet langer op de EU-markt worden gebracht. Er zijn echter enkele uitzonderingen voor specifieke toepassingen. Deze toepassingen worden vastgelegd in een aparte lijst (bijlage II) en zijn onderworpen aan strikte voorwaarden.
Materialen die met andere bisfenolen of bisfenolderivaten zijn vervaardigd, mogen geen BPA-residuen bevatten. Bovendien is niet alleen BPA verboden, maar ook andere gevaarlijke bisfenolen en hun derivaten. Het gebruik van deze stoffen in voedselcontactmaterialen is alleen toegestaan als hiervoor een specifieke uitzondering wordt verleend.
Wanneer een gevaarlijk bisfenol toch gebruikt moet worden, is een speciale goedkeuring nodig via een aanvraagprocedure bij de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EFSA). Daarnaast moeten bedrijven de EU informeren over mogelijke alternatieven voor BPA en andere bisfenolen, hoewel kleine bedrijven hiervan zijn vrijgesteld.
Om naleving van de regelgeving te garanderen, worden strikte tests uitgevoerd om te controleren of producten BPA-vrij zijn. De EU heeft hiervoor specifieke testmethoden vastgesteld. Verder moeten bedrijven via een conformiteitsverklaring (Declaration of Compliance) kunnen aantonen dat hun producten voldoen aan de regelgeving. Deze documentatie moet beschikbaar zijn voor controle door de bevoegde autoriteiten.
Kort gezegd: BPA wordt volledig verboden in voedselcontactmaterialen, evenals andere gevaarlijke bisfenolen, tenzij er een goedgekeurde uitzondering is. Bedrijven moeten bewijzen dat ze voldoen aan de regels en actief op zoek gaan naar alternatieven.
Deze nieuwe verordening wijzigt Verordening (EU) 10/2011 betreffende materialen en voorwerpen van kunststof, bestemd om met levensmiddelen in contact te komen, bijlage I: de EU-lijst van toegelaten stoffen welke opzettelijk mogen worden gebruikt bij de vervaardiging van lagen van kunststof in materialen en voorwerpen van kunststof. Hier worden geschrapt: nr. 151 (2,2-bis(4-hydroxyfenyl)propaan) en nr. 154 (4,4′-dihydroxydifenylsulfon). Deze stoffen mogen alleen nog worden gebruikt bij de vervaardiging van materialen en voorwerpen van kunststof waarvoor nog geen veilige alternatieven beschikbaar zijn. Deze goedkeuring moet aangevraagd worden en is steeds van tijdelijke aard.
Verordening (EU) 2018/213 betreffende het gebruik van bisfenol A in vernissen en coatings voor levensmiddelencontact wordt volledig ingetrokken.
Afgewerkte wegwerpproducten die met voedsel in contact komen en BPA bevatten, mogen nog tot 20 juli 2026 worden verkocht. Voor bepaalde producten geldt een langere overgangsperiode tot 20 januari 2028. Dit geldt voor:
Deze producten mogen nog een jaar na de overgangsperiode worden gevuld en verzegeld met voedsel. Ze mogen vervolgens worden verkocht totdat de voorraden op zijn.
