Vermelding land van oorsprong en plaats van herkomst

De begrippen land van oorsprong en plaats van herkomst worden op etiketten soms redelijk willekeurig gebruikt. Het lijkt niet altijd duidelijk te zijn wat het verschil is tussen het land van oorsprong en de plaats van herkomst. Het is bovendien niet altijd verplicht om dit te vermelden. Wat is het verschil tussen beide begrippen en wanneer moet je de begrippen wel en wanneer niet vermelden?

Definities land van oorsprong en plaats van herkomst

Land van oorsprong

In artikel 2 lid 2 onder g van Verordening (EU) nr. 1169/2011 wordt verwezen naar artikel 23 t/m 26 van Verordening (EEG) nr. 2913/92. Deze verordening is echter niet meer van kracht en is vervangen door Verordening (EU) nr. 952/2013. Hierin staat in artikel 60 het volgende over het land of gebied van oorsprong: het land of gebied waar goederen geheel zijn verkregen. Wanneer meer dan één land of gebied is betrokken bij de vervaardiging van goederen, dan is het land of gebied van oorsprong het land of gebied waar, in een daartoe ingerichte onderneming, de laatste ingrijpende, economisch verantwoorde verwerking of bewerking heeft plaatsgevonden die hetzij tot de fabricage van een nieuw product heeft geleid, hetzij een belangrijk fabricagestadium vertegenwoordigt.

Plaats van herkomst

In artikel 2 lid 2 onder g van Verordening (EU) nr. 1169/2011 staat over de plaats van herkomst:De plaats waarvan een levensmiddel volgens de aanduiding afkomstig is en die niet het ‘land van oorsprong’ is.Om het verschil tussen deze definities verder uit te leggen gebruiken we een voorbeeld over gekookte Thaise rijst. De rijst komt ongekookt uit Thailand en wordt vervolgens verscheept naar Nederland. In Nederland wordt de rijst gekookt en verpakt, zodat deze alleen nog hoeft te worden opgewarmd door de consument. Dit betekent dat in Nederland de laatste belangrijke bewerking van het product heeft plaatsgevonden. Het land van oorsprong wordt hierdoor Nederland. In dit voorbeeld wordt er voor gekozen om op het etiket van het eindproduct de volgende aanduiding te zetten: Thaise rijst 1 minuut. In dit geval wijkt het land van oorsprong (Nederland) af van de plaats van herkomst waar het artikel volgens de aanduiding afkomstig is (Thailand). Om misleiding te voorkomen moet op het etiket het volgende vermeld worden: Thaise rijst 1 minuut. Geproduceerd in Nederland. Gekookt in Nederland zou ook een optie zijn.

Wanneer is oorsprongs- en herkomstvermelding verplicht op het etiket?

Artikel 26 van Verordening (EU) nr. 1169/2011 geeft aan dat in de volgende gevallen het land van oorsprong of de plaats van herkomst verplicht op het etiket vermeld moet worden:

• Als het weglaten ervan de consument zou kunnen misleiden aangaande het werkelijke land van oorsprong of de werkelijke plaats van herkomst van het levensmiddel. Vooral als de tekst of het beeld op het etiket een idee geeft van een ander land van oorsprong of plaats van herkomst. De naam, handelsnaam of het adres van de exploitant van het levensmiddelenbedrijf die op het etiket staan vormen geen aanwijzing van het land van oorsprong en de plaats van herkomst. Het land van oorsprong of de plaats van herkomst moet dan expliciet op het etiket vermeld worden.* Keniaans koffiebonen. Gebrand in Nederland.* Griekse yoghurt. Geproduceerd in Nederland.
• Vlees dat valt onder de codes van de Gecombineerde Nomenclatuur (GN) van bijlage XI van Verordening (EU) nr. 1169/2011. Het gaat om vers, gekoeld of bevroren vlees van varkens, schapen, geiten en pluimvee. Naast de verplichting om het land van oorsprong of plaats van herkomst te vermelden, zijn er voor deze vleessoorten in de Uitvoeringsverordening (EU) nr. 1337/2013 nog verdere eisen vermeld zoals de vermelding waar het dier gehouden is en waar het geslacht is. Verder geldt de verplichting voor de oorsprongs- en herkomstvermelding ook voor vis, rundvlees en rundvleesproducten, honing, groenten, fruit en olijfolie. Ook voor deze groepen is aparte wetgeving opgesteld.

Wanneer geen land van oorsprong en plaats van herkomst vermelden?

Voor sommige producten spreken we van een typeaanduiding in plaats van een oorsprongs- of herkomstaanduiding. Het criteria voor een typeaanduiding is dat de gemiddelde consument snapt dat het betreffende product naar een traditie of receptuur verwijst, zonder daadwerkelijk uit het land of gebied van de aanduiding te komen. Voorbeelden hiervan zijn Franse frietjes, Irish coffee en Italiaanse bollen. De gemiddelde consument zal weten dat Irish coffee een bepaald soort koffierecept is en niet letterlijk uit Ierland komt. Voor deze producten is het niet verplicht om het land van oorsprong of de plaats van herkomst te vermelden. Mocht er getwijfeld worden of typeaanduiding of herkomstaanduiding gebruikt dient te worden, dan kan er altijd voor gekozen worden om het land van oorsprong of de plaats van herkomst toch op de verpakking te zetten.

Oorsprongs- en herkomstvermelding primaire ingrediënten

In oktober 2018  is Uitvoeringsverordening (EU) nr. 2018/775 gepubliceerd met nieuwe regels omtrent de vermelding van het land van oorsprong of de plaats van herkomst van het primaire ingrediënt van een levensmiddel. Een primair ingrediënt is een ingrediënt dat voor meer dan 50% aanwezig is in een levensmiddel. Per 1 april 2020 moeten alle levensmiddelen aan deze verordening voldoen.Deze uitvoeringsverordening beschrijft wat er op het etiket vermeld moet worden als het primaire ingrediënt een ander land van oorsprong of plaats van herkomst heeft dan het vermelde land van oorsprong of plaats van herkomst van het levensmiddel. Er zijn hier twee opties voor:

• Verwijzing naar een geografisch gebied. In artikel 2 van de uitvoeringsverordening staan de verschillende opties om dit aan te geven. Bijvoorbeeld de lidstaat/lidstaten of ‘EU en niet-EU’.Een voorbeeld hiervan is: Hollandse tomatensoep met tomaten uit Italië. Of Hollandse tomatensoep met tomaten uit de EU.
• Vermelding dat het primaire ingrediënt niet afkomstig is van het land van oorsprong of de plaats van herkomst van het levensmiddel. Dit moet gedaan worden middels de volgende zin, of een zin die naar verwachting dezelfde betekenis heeft voor de consument: ‘(naam van het/de primaire ingrediënt(en)) is/zijn niet afkomstig van (het land van oorsprong of de plaats van herkomst van het levensmiddel)’.Dit zou dan worden: De tomaten in dit product zijn niet afkomstig uit Nederland.

Hulp nodig?

Kom je er niet helemaal uit met de oorsprongs- en herkomstvermelding? Normec Foodcare Wij denken graag met je mee. Neem contact op met ons.