Zo voorkom je een Listeria uitbraak

Het eten van voedsel met de bacterie Listeria monocytogenes kan leiden tot een voedselinfectie met ernstige gevolgen. Als je werkt met voedingsmiddelen wil je er dan ook alles aan doen om een besmetting te voorkomen. Hoe je dit doet? Dat vertelt Aldo Evers, onze Senior technisch specialist. We stelden vier vragen aan Aldo over Listeriabeheersing. 

Waarom moet je goed op de hoogte zijn van Listeria?

In 2021 vonden in Nederland zes publieke recalls plaats vanwege Listeria monocytogenes. En ook in 2022 hebben alweer de nodige recalls het nieuws gehaald. Aldo legt uit: “Dat betekent dat diverse malen producten in de winkel hebben gelegen waar consumenten binnen de houdbaarheidstermijn (ernstig) ziek van konden worden. Dat alleen al moet een reden zijn om beheersing van Listeria hoog op de agenda te hebben staan binnen je voedingsmiddelenbedrijf.”

Listeria is naast een volksgezondheidsrisico ook een bedrijfsrisico geworden. Aldo vult aan: “Denk hierbij aan hoge kosten ten gevolge van recalls, maar ook aan aansprakelijkheid na ziekte of overlijden van consumenten ten gevolge van het eten van besmet voedsel. Het is daarom van groot belang dat binnen het bedrijf begrepen wordt waar Listeria vandaan komt. Ook moet je snappen hoe wet- en regelgeving in elkaar steekt en hoe de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) hiernaar kijkt. En hoe je modelling en challengetesten toepast om voorspellingen te doen over Listeria monocytogenes en de risico’s voor je bedrijf.”

Voor welke bedrijven is Listeriabeheersing van belang?

“Beheersing van Listeria is in feite voor ieder bedrijf dan met voedingsmiddelen werkt van belang. Maar extra aandacht voor Listeria is noodzakelijk in bedrijven die ready-to-eat producten produceren of verhandelen en/of producten die in categorie 1.1, 1.2 of 1.3 van Verordening (EG) Nr. 2073/2005 vallen”, legt Aldo uit. In de Verordening worden onder de genoemde paragrafen de volgende producten weergegeven:

• 1 Kant-en-klare zuigelingenvoeding en kant-en-klare voeding voor medisch gebruik
• 2 Kant-en-klare levensmiddelen die als voedingsbodem voor L. monocytogenes kunnen dienen
• 3 Kant-en-klare levensmiddelen die niet als voedingsbodem voor L. monocytogenes kunnen dienen

Welke kennis is noodzakelijk voor Listeriabeheersing?

Om besmettingen en uitgroei van Listeria monocytogenes binnen je bedrijf te voorkomen, moet je goed geïnformeerd zijn en de juiste stappen kennen. Aldo vertelt hierover: “Je moet kennis hebben van bestaande wet- en regelgeving en hoe je deze moet lezen en interpreteren. Ook is het van belang dat je weet hoe je een Listeria studie uitvoert en dat je inzicht hebt in de rol van modellen en challengetesten, het gebruikt van data, verschillende analyses en voedselbemonstering. Met moderne DNA technieken is bovendien te achterhalen waar Listeria mogelijk vandaan komt. En als je van dit alles op de hoogte bent, is het ook goed om te weten wat de zienswijze van de NVWA is met betrekking tot Listeria monocytogenes.” Voor Listeriabeheersing binnen je bedrijf is dus veel kennis en ervaring benodigd. Aldo vult aan: “Omdat we weten hoe fout het kan gaan en hoe groot de gevolgen zijn, vinden we het belangrijk om verantwoordelijken in de food sector van de juiste kennis en praktijkervaring te voorzien. Dit realiseren we tijdens de tweedaagse Cursus Listeria van Wageningen University & Research, in samenwerking met Normec Foodcare.”

Hoe weet je welke acties nodig zijn binnen jouw bedrijf?

“Ieder bedrijf is anders en elke situatie vraagt om een andere wijze van beheersing. Door diverse praktijkvoorbeelden en -oplossingen te leren kennen en daadwerkelijk aan de slag te gaan met je eigen bedrijfsprocessen, begrijp je steeds beter welke acties nodig zijn binnen je bedrijf. Tijdens de cursus delen sprekers uit de voedingsmiddelensector hun praktijkervaringen. Hiermee geven zij inzicht in hoe binnen het bedrijf omgegaan is met diverse Listeria vraagstukken. Vervolgens wordt tijdens een praktische workshop de opgedane kennis ook echt in de praktijk gebracht. Na afloop ben je in staat om zelf te bepalen wat de risicovolle producten en processen binnen je bedrijf zijn en hoe je hier een beheersplan voor maakt en implementeert”, sluit Aldo af.