Wat zijn voedingssupplementen en wat zegt de wetgeving?

Tegenwoordig zijn voedingssupplementen niet meer weg te denken uit het dagelijkse voedingspatroon van de consument. Er wordt rijkelijk reclame voor deze supplementen gemaakt en ze zijn te koop in de winkel én op internet. Het aanbod is dusdanig groot dat het de indruk wekt dat eenieder ze zomaar te koop kan aanbieden. Maar om ze op de markt te brengen, moeten ze wel aan enkele voorwaarden voldoen. En de consument moet de zekerheid hebben dat aan die voorwaarden is voldaan. Wat zijn supplementen precies en waar moet u als producent en consument rekening mee houden?

Kenmerkend voor een voedingssupplement is dat het met één been in de wereld van de voedingsmiddelen hinkt en met het ander in de wereld van de gezondheidsproducten, en dit met de blik gericht op medische producten. Laten we eens kijken hoe een supplement gedefinieerd wordt.

Vitaminen en mineralen

Een supplement is een voedingsmiddel dat in kleine doses beschikbaar is zoals tabletten, capsules en poederzakjes. Het is – zoals de naam aangeeft – een supplement bij de voeding maar die deze niet vervangt. Deze producten bevatten doorgaans enkel of een combinatie van:

• voedingsstoffen zoals vitaminen en mineralen: vitamine B,C, foliumzuur;
• planten(extracten): gember, look, groene thee;
• andere stoffen met een nutritioneel of fysiologisch effect: carnitine, co-enzym Q10.

Vitamines zijn micronutriënten, moleculen voor vitale functies, die we in zeer kleine hoeveelheden nodig hebben. Hun naam betekent “amines van het leven”. Vitamines hebben verschillende functies. Mineralen kunnen in twee categorieën worden gegroepeerd: macro-elementen en micro-elementen of sporenelementen. De eerste gebruik je in grotere hoeveelheden, de tweede in kleinere hoeveelheden.

Naast deze noodzakelijke werking voor de plant (bijvoorbeeld insecten verjagen) hebben de secundaire metabolieten/deze stoffen vaak ook een werking op de mens. Ze vinden hun toepassing in onder andere de voedingsindustrie (smaakstoffen), de parfumindustrie (geurstoffen), chemische industrie (kleurstoffen) en de farmaceutische sector (geneesmiddelen). Secundaire metabolieten/deze stoffen zijn dus nuttig voor zowel de plant zelf als voor mens en dier. Planten kunnen bijvoorbeeld heerlijke geurstoffen produceren. Voor de plant heeft dit nut om de insecten aan te trekken die voor de bestuiving (voortplanting) van de plant zorgen. Voor de mens worden ze onder andere toegepast in cosmetica en wasmiddelproducten.

Niet alle planten mogen gebruikt worden in supplementen en sommige planten mogen slechts in beperkte hoeveelheid worden gebruikt, bijvoorbeeld alleen bepaalde onderdelen. In België is een lijst opgesteld van planten die in voedingssupplementen gebruikt mogen worden en met de gebruiksvoorwaarden.

‘Andere stoffen’ ten slotte kunnen ook in supplementen gebruikt worden voor hun nutritionele of fysiologische voordelen. Sommige van die stoffen zijn specifiek gereglementeerd en kunnen ook in gebruik beperkt worden, zoals cafeïne.

Wat zegt de wetgeving?

De supplementen moeten aan verschillende wetgevingen voldoen voordat deze op de markt gebracht mogen worden. Dit omvat zowel de voedingsmiddelen als de supplementen. Binnen de EU is de wetgeving op gebied van voedingssupplementen geregeld via de richtlijn 2002/46/EG. Deze vertaalt zich in België via het KB van 1992 ‘nutriënten en van voedingsmiddelen’ (ge-update 2017). De maximale hoeveelheden vitaminen en mineralen zijn daar dan weer niet in opgenomen.

Op gebied van de andere componenten van supplementen, planten en andere stoffen, is de wetgeving in Europa ook niet geharmoniseerd. België heeft respectievelijk een KB en een KB/MB voor deze 2 componenten. Wanneer er in een tabletje nog een bewaarmiddel wordt gestopt en een kleurtje wordt toegevoegd, valt dit onder de wetgevingen van de voedingsmiddelenindustrie, namelijk de verordening inzake levensmiddelenadditieven 1333/2008/EG.

Indien u een product in Europa wilt verkopen, zult u dus rekening moeten houden met zowel Europese als nationale wetgeving. Wat bij het ene land onder de levensmiddelenwetgeving valt, kan in een ander land onder de geneesmiddelenwetgeving vallen. Dat maakt het erg complex.

Etikettering en claims

We staan nog even stil bij het etiketteren van een supplement. De ingrediënten moeten vermeld worden volgens de FIC REG 1169/2011 alsmede de nutritionele analyse van de vitaminen en de % RI. Tevens dienen een aantal algemene waarschuwingen meegegeven te worden zoals het feit dat nutriënten geen vervanging voor een volwaardige maaltijd zijn. Bij het gebruik van planten, moet u ook na gaan of er specifieke waarschuwingen vermeld moeten worden. Wat u niet noodzakelijk zal terugvinden op de verpakking zijn de voedingswaarden – deze zijn immers niet verplicht.

Supplementen en claims gaan van oudsher hand in hand, het is de essentie van hun bestaan. En die vindt u in overvloed terug op de verpakkingen en in reclames. Marketing, gezondheids- en nutritionele claims moeten aan specifieke wetgevingen voldoen. In geen enkel geval is een medische claim toegestaan. Claims dienen steeds wetenschappelijk onderbouwd te worden. Zo mag het woord probiotica in veel landen niet gebruikt worden. De basisregel blijft: u mag de consument níet misleiden.

Commercialisatie

Om een voedingssupplement te commercialiseren, dient u in België een supplement steeds te notificeren (officieel aanmelden), waarbij het een NUT-nummer toegewezen krijgt. Dit nummer komt ook op de verpakking te staan. Indien een supplement tevens planten of andere stoffen bevat, is het te herkennen aan de identificatie NUT/PL/AS. De aanwezigheid van een NUT-nummer op de verpakking betekent dat de inhoud, de hoeveelheid ingrediënten en de veiligheid van het product worden gecontroleerd. Ga dus altijd na of het product voorzien is van een NUT-nummer.

Ook hier is Europa niet geharmoniseerd. Zo is het niet toegestaan om een voedingssupplement vanuit Nederland op de markt te brengen in België. U zult dit product eerst moeten notificeren.

Hulp nodig?

Heeft u vragen of hulp nodig bij etiketteren of claimswetgeving? Wij ondersteunen u graag bij de interpretatie van de claimswetgeving. Neem voor meer informatie contact met ons op.