Residuen analyse bestrijdingsmiddelen: waar moet u op letten?

Residuen van bestrijdingsmiddelen kunnen achterblijven op levensmiddelen zoals groenten en fruit. Om te weten of er niet teveel residuen op de producten zitten, moet u residuen analyse laten uitvoeren. Welke analyses moet u uitvoeren, hoe zorgt u dat u de juiste analyseresultaten krijgt en wat doet u ermee?

Wat zijn bestrijdingsmiddelen?

Bestrijdingsmiddelen worden in de teelt en landbouw toegepast, met name om ziekten en plagen tegen te gaan en de opbrengst te verhogen. Residuen van bestrijdingsmiddelen kunnen achterblijven op levensmiddelen, zoals groenten, fruit, granen, noten en zaden. Als de hoeveelheid residu te hoog is, kan dit schadelijk zijn voor de gezondheid van de consument. Bovendien vereist de overheid dat niet meer bestrijdingsmiddel wordt toegepast dan noodzakelijk is om een plaag te beheersen. Daarom zijn in de wetgeving limieten vastgesteld voor residuen van bestrijdingsmiddelen. U moet residuen analyse uit laten voeren om na te gaan of de limieten niet worden overschreden en het product veilig geconsumeerd kan worden.

Hoe voert u een goede monstername voor residuen analyse uit?

De monstername zelf is een belangrijke stap. Is het monster niet goed genomen? Dan geeft de residuen analyse uitslag niet de informatie waar u naar op zoek bent. Bedenk bij het nemen van monsters dat residuen van bestrijdingsmiddelen niet homogeen verdeeld zijn over een partij. Een teler kan bijvoorbeeld maar een deel van een veld bespoten hebben. Door van verschillende pallets van een partij een deelmonster te pakken en die deelmonsters samen te voegen, krijgt u een representatief beeld van een partij. Kies niet altijd product bovenin pallets, maar pak ook materiaal uit lagen daaronder. Monstername kan door bedrijven zelf uitgevoerd worden. Voor een onafhankelijke monstername of monstername onder accreditatie schakelt u een laboratorium in.

Welke residuen analyse moet u uitvoeren?

Bij de analyse in het laboratorium wordt een multi-residuenanalyse uitgevoerd waarbij meer dan 700 stoffen in één keer geanalyseerd worden. Sommige stoffen vallen buiten de multi-residuenanalyse. Hun eventuele aanwezigheid moet met aparte analysemethoden onderzocht worden. Dit geldt voor bijvoorbeeld ethefon, dithiocarbamaten of glyfosaat. Ons laboratorium geeft advies over de aanvullende analyses die relevant zijn voor een bepaald product. Welke stoffen binnen de multi-residuenanalyse vallen en hoeveel stoffen geanalyseerd worden, kan per laboratorium verschillen.

Hoe beoordeelt u de analyseresultaten?

In Verordening (EG) nr. 396/2005 staan de Europese wettelijke maximale gehalten voor residuen in een bepaald product, de MRL (maximale residu limiet). Deze MRL’s zijn ook te vinden in de EU pesticides database, waar de informatie wat toegankelijker is.

Onze laboratoria geven bij de analyseresultaten aan voor welke stof sprake is van een overschrijding van de wettelijke MRL. Bovendien berekenen zij ook of er sprake is van mogelijke acute toxiciteit aan de hand van de zogenaamde ARfD waarde (Acute Referentie Dosis). Is het berekende ARfD percentage hoger dan 100%? Dan moet het levensmiddel beschouwd worden als schadelijk. Het is overigens zo dat veel stoffen gebruikt in bestrijdingsmiddelen geen acute toxiciteit hebben. Het berekenen van de ARfD is voor die stoffen niet van toepassing.

Omdat diverse retailers bovenwettelijke eisen stellen, stellen onze laboratoria op verzoek ook analyserapporten op per retailer. Hierbij worden de analyseresultaten getoetst volgens bovenwettelijke eisen. Het is dan direct te zien of een product aan een bepaalde retailer geleverd kan worden.

Wanneer moet u overschrijdingen van de MRL melden?

Is er sprake van een overschrijding van een MRL waarde? Dan moet u uitzoeken of een melding gedaan moet worden bij het FAVV. De MRL’s zijn geen toxicologische limieten. Ze streven een tweeledig doel na:

• de gezondheid van de consument beschermen
• controle op toegestane landbouwpraktijken o.a. het gebruik van toegelaten producten, inachtneming van de doses, de wachttijd voor de oogst….

Overschrijding van de MRL is zelden een punt van ongerustheid voor de consument, maar is een teken van een niet-naleving van de goede landbouwpraktijken. Wanneer het analyseresultaat de MRL overschrijdt (X > MRL), wordt altijd een risico-evaluatie uitgevoerd om na te gaan of het levensmiddel een ernstig risico inhoudt voor de gezondheid van de consument. Het toxicologische risico voor de consument wordt geraamd door de inname in de loop van een maaltijd/één dag (PSTI) te berekenen en deze te vergelijken met de beschikbare toxicologische gegevens (ARfD – Acute Referentie Dosis, ADI – Aanvaardbare Dagelijkse Dosis). Het FAVV stelt een tool ter beschikking waarmee de PSTI kan berekend worden.

Als een ernstig toxicologisch risico voor de consument aangetoond wordt voor een levensmiddel of een diervoeder, worden maatregelen getroffen bij overschrijden van de MRL zonder dat de uitgebreide meetonzekerheid van de analysemethode in rekening genomen wordt. Als geen ernstig toxicologisch risico voor de consument aangetoond wordt voor een levensmiddel of een diervoeder, dienen ook maatregelen genomen te worden bij overschrijden van de MRL echter hierbij wordt wel de uitgebreide meetonzekerheid van de analysemethode in rekening gebracht. Artikel 18 van Verordening (EG) nr. 396/2005 verbiedt het op de markt brengen van levensmiddelen of diervoeders die niet voldoen aan de MRL.

Welke maatregelen moet u nog meer nemen bij overschrijdingen?

In het document “Inventaris acties en actiegrenzen en voorstellen voor harmonisering in het kader van de officiële controles : chemische contaminanten, residuen en additieven” vermeldt het FAVV de te ondernemen acties zoals het waarschuwen van leveranciers en afnemers. Ook moet u passende maatregelen nemen om te voorkomen dat het probleem zich opnieuw voordoet en het product uit de handel nemen. Raadpleeg zeker ook de beslissingsboom die in deze richtlijn van FAVV is opgenomen.

Meer informatie over residuen analyse?

Wilt u meer weten over residuen van bestrijdingsmiddelen? Onze specialisten helpen u graag bij ieder vraagstuk. Neem contact met ons op.