Precautionary Allergen Labelling (PAL): nieuwe mededeling EC

Dit is een premiumartikel. Premiumartikelen maken deel uit van het Normec Foodcare Kenniscentrum abonnement.  Alle kennis en ervaring vanuit elke expertise komt samen in de Kennisbank. Je vindt hier alle relevante informatie over diverse productgroepen en wetgeving. Benieuwd? Lees wat het Normec Foodcare Kenniscentrum jou kan bieden.

Op etiketten van levensmiddelen zie je geregeld waarschuwingsteksten staan als “Gemaakt in een fabriek waar (naam allergeen) verwerkt wordt”. Dit wordt Precautionairy Allergen Labelling, afgekort PAL, genoemd. Wat is PAL precies en wanneer mag je welke waarschuwingstekst vermelden? Het nieuwe richtsnoer van de Europese Commissie geeft richtlijnen voor het toepassen van PAL.

Wat is PAL? 

Precautionairy Allergen Labelling (PAL) is een waarschuwing op een verpakking of etiket over allergenen of intolerantie veroorzakende stoffen die je niet verwacht in een product op basis van de ingrediëntenlijst. Allergenen en intolerantie veroorzakende stoffen genoemd in de etiketteringsverordening (Verordening (EU) nr. 1169/2011) die als ingrediënt in een product zitten, zijn in de ingrediëntenlijst te vinden in een afwijkend lettertype, meestal vetgedrukt. De allergenen of intolerantie veroorzakende stoffen die bij PAL genoemd worden, zijn mogelijk onbedoeld (door kruisbesmetting) in het product terechtgekomen. Bijvoorbeeld omdat stof van pindameel dat verwerkt wordt op de ene productielijn terecht komt op de productielijn ernaast in een product zonder pinda. Of als brokjes selderij achterblijven op een productielijn van salades en in de daarna geproduceerde salade terechtkomen (terwijl daar geen selderij in hoort te zitten).  

Wanneer mag je PAL gebruiken? 

In Europese wetgeving staat tot op heden geen methodiek of verplichting voor het vermelden van allergenen of intolerantie veroorzakende stoffen die onbedoeld door kruisbesmetting aanwezig zijn in een levensmiddel. Ook in de Codex Alimentarius ‘General Principles of Food Hygiene’ (laatste versie uit 2020) is PAL niet opgenomen. In de Mededeling van de Europese Commissie (2022/C355/01) van16 september 2022 over HACCP systemen is wel informatie opgenomen over het toepassen van PAL.  PAL mag toegepast worden als:

• het niet mogelijk is doeltreffend een preventieve strategie uit te voeren én het product kan een risico vormen voor allergische consumenten,
• PAL gebaseerd is op risicobeoordeling,
• de informatie niet misleidend, verwarrend of dubbelzinnig is voor de consument,
• PAL niet gebruikt wordt als alternatief voor beheersmaatregelen.

Bedrijven worden volgens de Mededeling van de Europese Commissie (2022/C355/01) geacht eerst preventieve maatregelen te nemen om onbedoelde kruisbesmetting te voorkomen, waarna zij een risicobeoordeling uitvoeren. Op basis van die risicobeoordeling wordt bepaald of er daadwerkelijk een risico is voor consumenten en een waarschuwingstekst (PAL) nodig is. Om een kwantitatieve risicobeoordeling te kunnen uitvoeren, moet informatie over de onbedoelde allergenen in de grondstoffen door de leverancier gegeven worden (mg allergeen eiwit per kg product). PAL behoort tot de vrijwillige informatie op een etiket/verpakking en moet los staan van de ingrediëntendeclaratie. In de ingrediëntendeclaratie staan de allergenen die doelbewust zijn toegevoegd aan een levensmiddel (via ingrediënten en technische hulpstoffen); PAL geeft de onbedoelde kruisbesmetting van allergenen weer.

Volgens de Mededeling van de Europese Commissie (2022/C355/01) is PAL vrijwillige informatie, bedrijven kunnen nog steeds zelf bepalen of zij een waarschuwing op de etiketten van hun producten willen zetten. Dit zorgt ervoor dat het voor consumenten onduidelijk is of er sprake is van een risico of niet. Als op een etiket geen waarschuwing staat, kan dit immers twee betekenissen hebben: er komen geen onbedoelde allergenen in het product voor (geen andere allergenen dan in de ingrediëntenlijst zijn vermeld) of er zijn wel allergenen onbedoeld aanwezig in het product, maar de producent heeft ervoor gekozen geen PAL toe te passen. Diverse partijen hebben zowel bij de EU als bij de Codex Alimentarius commissie aangedrongen op het opnemen van PAL in wetgeving respectievelijk de Codex hygiënecode, zodat allergische consumenten daar wereldwijd profijt van zouden kunnen hebben. Vooralsnog heeft dit niet geresulteerd in wetgeving. 

Kwantitatieve onderbouwing 

Bij het gebruik van PAL is het aan te raden dit te doen op basis van een kwantitatieve onderbouwing, de Mededeling van de Europese Commissie (2022/C355/01)  verwijst hierbij bijvoorbeeld naar het door Food Drink Europe opgestelde document ‘Precautionary Allergen Labelling (PAL): a science-based approach based on Quantitative Risk Assessment‘. In Nederland wordt als hulpmiddel voor de kwantitatieve riscobeoordeling vaak het VITAL systeem gebruikt. Bij een kwantitatieve risicobeoordeling wordt de hoeveelheid allergeen die geconsumeerd wordt vergeleken met de referentiedosis/referentiewaarde. Bij consumptie van meer dan de referentiedosis kunnen allergische consumenten daadwerkelijk gezondheidsklachten krijgen als gevolg van een allergische reactie. Uiteraard is het van belang éérst door middel van allergenenmanagement zoveel mogelijk kruisbesmetting te voorkomen en pas daarna met behulp van een berekening te bepalen of PAL noodzakelijk is. 

Welke tekst mag gebruikt worden bij PAL? 

Wettelijk gezien zijn er geen teksten voorgeschreven. De meest gebruikte PAL vermeldingen zijn:

• Kan bevatten (naam van allergenen)
• Kan sporen bevatten van (naam van allergenen)
• Gemaakt op een lijn of apparatuur waar ook (naam van allergenen) verwerkt wordt
• Gemaakt in een fabriek die ook (naam van allergenen) verwerkt
• Kan een risico bevatten van (naam van allergenen) uit de toeleveringsketen (dat wil zeggen ingrediënten)
• Niet geschikt voor (naam van allergenen) allergische consumenten 

Informatie over onbedoelde kruisbesmetting met allergenen wordt niet altijd goed begrepen door consumenten. Uit onderzoek is gebleken dat consumenten uit de woordkeuze het risiconiveau meenden te kunnen afleiden, terwijl de woordkeuze juist geen enkele relatie heeft met het werkelijke risico. De VITAL methodiek benoemt “kan bevatten” als voorkeur. Volgens het rapport “Practical Guidance on the application of food allergen quantitative risk assessment within food operations” bleek uit onderzoek onder ouders met een allergisch kind dat “niet geschikt voor (naam allergenen) allergische consumenten” het meeste effect had. De meest geschikte woordkeuze kan regionaal verschillen vanwege taalnuances. 

De NVWA geeft in het Handboek etikettering van levensmiddelen (versie 23/07/2021) aan dat kruisbesmetting altijd moet worden voorkomen.  Alleen incidentele kruisbesmetting tijdens productie mag resulteren in een waarschuwende zin met de woorden “bevat (naam allergeen)”. Hierbij geldt dat dit een tijdelijke uitzondering moet zijn.  Bij structurele aanwezigheid van een allergeen is volgens de NVWA  sprake van een ingrediënt en zal het betreffende allergeen in de ingrediëntenlijst moeten worden opgenomen. Andere vermeldingen dan “bevat (naam allergeen)” worden gezien als een melding zonder status. Als een product met deze vermelding wel een allergeen bevat boven de door BuRO in 2016 vastgestelde referentiedosis, dan is het product toch schadelijk volgens de NVWA en moet het van de markt worden gehaald. In het nieuwe advies Advies van BuRO over allergenen in voedingsmiddelen 2022  van 21-9-2022 wordt aan het minister van VWS gevraagd om referentiewaarden vast te stellen en vast te leggen in Nationale beleidsregels, totdat er Europese wetgeving komt op dit gebied. Hierdoor wordt het mogelijk maken om een risicobeoordeling voor allergenen uit te voeren. In geval van kruisbesmetting kan dat leiden tot het gebruik van PAL. Tevens wordt het Ministerie van VWS geadviseerd één PAL-bewoording te gaan kiezen.

Dit nieuwe advies sluit beter aan op de Mededeling van de Europese Commissie (2022/C355/01).

Je las een premiumartikel van het Normec Foodcare Kenniscentrum. Smaakt het naar meer? Bekijk dan de mogelijkheden van het Kenniscentrum abonnement. Profiteer tijdelijk van een mooie actie: word nu lid en betaal pas vanaf 2023. Hiermee heb je direct toegang tot alle kennis.