Een monitoringsplan helpt bij het interpreteren van analyseresultaten
Als productiebedrijf voer je regelmatig lab- en microbiologische analyses uit: monstername van omgeving, van grondstoffen, halffabricaten en eindproducten. Hoe voer je dit op een juiste manier uit en wat zijn belangrijke zaken om rekening mee te houden?
Om een goed monitoringsplan op te zetten begin je bij de basis. Wat zijn de grondstoffen en wat is het eindproductassortiment? Aan de hand van deze gegevens ga je uitzoeken op welke parameters je gaat onderzoeken. De basis van het monitoringsplan ligt in diverse wetgeving vast, zoals Verordening (EU)2073/2005, Verordening (EU)915/2023 en of Verordening (EU)1333/2008. Voor specifieke gevaren kan dit ook in andere wetgeving vastliggen, zoals bijvoorbeeld TVB-N in vissoorten. De normen hiervoor liggen vast in Verordening (EU)2019/627. Naast de Europese wetgeving dient ook rekening gehouden te worden met nationale wet- en regelgeving zoals in Nederland het Warenwetbesluit van bereiding van levensmiddelen en in België Koninklijk besluit 26 april 2009 betreffende microbiologische criteria voor levensmiddelen. Verder kunnen ook vereisten voor analyses zijn vastgelegd in sectorgidsen zoals de hygienecodes in Nederland autocontrolegidsen in België.
Nadat de wettelijke parameters in beeld zijn gebracht, ga je naar de algemene parameters kijken. Bijvoorbeeld aeroob kiemgetal, melkzuurbacteriën of enterobacteriaceae. Hoe weet je nu welke parameters voor een bepaalde grondstof of eindproduct geschikt zijn? Zeker als je met veel verschillende producten of grondstoffen werkt, is dit lastig uit te zoeken. En daarbij, wat zegt een bepaalde parameter over het product of grondstof? Het is erstandig om te kijken wat er door de jaren heen bij een bedrijf is onderzocht. Dit geeft een beeld van welke parameters belangrijk zijn voor een product. Een ander handig hulpmiddel is de Microbiological guidelines, Support for interpretation of Microbiological Test Results of Foods van de Universiteit van Gent uit 2018.
In deze Guideline staat achtergrondinformatie over bederforganismen en bij welke producten bepaalde bederforganismen voorkomen. Belangrijk is om in het monitoringsplan aan te geven waarom een bepaalde parameter wordt onderzocht, zodat dit goed tijdens een audit kan worden onderbouwd. Bijvoorbeeld algemeen aeroob kiemgetal wordt over het algemeen ingezet omdat dit een indicator is van de algehele conditie van een product of grondstof. In de Guideline worden verschillende productgroepen beschreven zoals zuivel, vlees, vis-schaal en weekdieren, plantaardige producten, bakkerij en zoetwaren, samengestelde producten, lang houdbare voeding en water. Per productgroep worden verschillende subgroepen aangegeven en wordt een advies gegeven welke parameters relevant zijn om te onderzoeken. Deze kunnen worden opgenomen in het monitoringsplan.
GFSI erkende standaarden vereisen daarenboven dat het monitoringplan opgesteld wordt op basis van een risicoanalyse. Je dient dus in kaart te brengen welke parameters mogelijks aanwezig kunnen zijn in je producten en deze dienen in het plan te worden opgenomen.
Als bekend is welke parameters onderzocht moeten worden, dan kan je de normen vaststellen. Wederom voor wettelijke normen is dit relatief eenvoudig. In de wetgeving wordt aangegeven wat de normen zijn en hoeveel monsters genomen moeten worden. Voor algemene parameters kunnen de normen vastgezet worden op ervaringen uit het verleden en, mochten deze niet beschikbaar zijn, op de normen welke worden aangegeven bij de productgroep uit de Microbiological Guideline. De frequentie van onderzoeken kan vastgesteld worden vanuit Infoblad 85 en 64 of is risico gebaseerd.
Als deze informatie in een monitoringsplan is verwerkt, wordt het eenvoudig om analyse-uitslagen te interpreteren. Het voorwerk is in dit geval belangrijker dan de uiteindelijke uitvoering. Een rapport met analyseresultaten kan naast het monitoringsplan gelegd worden en beoordeeld worden of de analyseresultaten wel of niet de norm hebben overschreden.
Wat moet je doen als de analyseresultaten de norm overschrijden? Ook in deze situatie is het noodzakelijk om onderscheid te maken tussen wettelijke parameters en algemene parameters. Daarnaast moet je goed kijken naar voedselveiligheid parameters, denk aan salmonella of MRL-overschrijding of procesparameters. In de wetgeving staat vaak al aangegeven wat je moet doen als een parameter wordt overschreden. Daarnaast is er informatie te vinden op de website van het NVWA onder het onderwerp Melden onveilige levensmiddelen. Een overschrijding van een voedselveiligheid parameter kan leiden tot het melden bij de het NVWA en eventueel een recall.
Als er een overschrijding is op algemene parameters, dan kan een actie zijn: herbemonstering, contact met leverancier of onderzoeken proces hygiëne. Dit is voor elke bedrijf uniek en kan niet in één overzicht gegoten worden.
Tip: In dit blog lees je 3 tips voor het interpreteren van analyseresultaten.
Een goede voorbereiding is het halve werk! Een goed monitoringsplan maakt de uitvoering en de interpretatie van analyses eenvoudig. Steek daarom veel energie in het opzetten van een monitoringsplan, benoem goed de bronnen en onderbouw waarom bepaalde parameters worden onderzocht.
Heb je vragen of kunnen wij je helpen met microbiologische analyses? Neem contact met ons op.
